Türk halk müziğindeki Bozlakların ses tekniği açısından incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada Türk halk müziğinde, serbest ritimli ezgiler olarak tanımlanan uzun havaların bir çeşidi olan bozlaklar, tarihsel gelişimi ve Türk halk müziği içerisindeki yeri anlamında ele alınmış, ağız ve dil özellikleri, yöresel icra özellikleri ve ses tekniği özelliklerinden yola çıkarak elde edilen verilerin analizleri yapılmıştır. Orta Asya'dan Toroslar'a yeleşen Yörük ve Türkmenlerin, Abdal aşiretlerinin iskan, ölüm, haykırış, ayrılık gibi konuları bütün asi ruhunu yansıtarak seslendirdiği bozlaklar, orta Anadolu bölgesinde Kırşehir, Keskin, Kayseri, Konya, Ankara v.s. şehirlerinde seslendirilen bir uzun hava türüdür. Bir birbuçuk oktav genişliğinde inici karaktere sahip bozlaklar, oktavın 8., 11. veya 12. perdesinden giriş yapar, adım adım çeşitli geçkiler yaparak karar sese doğru gelirler. Bu icra esnasında duyulan triller, hançere teknikleri ve ağız ve dil özellikleri, hem ses tekniği hemde müzikal özellikleri açısından incelendiğinde bozlakları diğer uzun hava türlerinden ayıran en önemli özellikler olarak görülmektedir. Bu bağlamda yapılan incelemeler, özellikle dil alanında bozlak hakkında ses tekniği ile ilgili birçok verinin elde edilmesine sebep olmuştur. Bu veriler ışığında bozlakların ağız ve dil özelliklerinin daha kolay anlaşılabilmesi için bir fonetik alfabe hazırlanmış, bu alfabenin notasıyla hazırlanan bozlaklara işlenmesi sağlanmıştır. Ayrıca en önemli bozlak icracıları olan Muharrem Ertaş, Hacı Taşan ve Çekiç Ali'nin bozlak söyleyiş şekilleri ses tekniği anlamında analiz edilmiş ve icra özelliklerine uygun ses eğitimi etütleri hazırlanmıştır. Hazırlanan ses tekniği etütlerinin denekler üzerinde uygulanarak geçerliliği ölçülmüştür.Anahtar Kelimeler: Bozlak, uzun hava, icra, Türk halk müziği, ses tekniği

In this study Bozlak which has been explained as free rhythm melodies a kind of unmetered folk song, its historical development and position in Turkish Folk Music were considered and its speech, local performance and voice technique features were analysed. Bozlak has been performed like uprising, deaths, cry out and split subjects with rebel feelings by Nomads and Turcoman who has settled from Middle East to Taurus Mountains and Abdel Tribes, it is a unmetered folk song which is being performed at Middle Anatolian Cities such as Kırşehir, Keskin, Kayseri, Konya, Ankara e.t.c. Bozlak has one and half octave size and descendant structure, enter to 8th, 10th and 11st tones from octave and find the final tone after visiting some notes. Trills which are heard when performing and larynx and speech techniques are most important points than other unmetered folk songs according to voice techniques as well as musical figures. In these senses all analysises cause getting several voice technique information about especially speech of Bozlak. In light of this information Phonetic Alphabet has been prepared for more understanding speech of Bozlak and this Phonetic Alphabet has been applied to notes of Bozlak. Moreover most important Bozlak Vocalists? performances have been analysed such as Muharrem Ertaş, Hacı Taşan and Çekiç Ali according to voice techniques and Voice training documents have been prepared according to the performing figures. Prepared training notes has been tested on real subjects if the results were acceptableKeywords: Bozlak, unmetered folk song, execution, Turkish folk music, voice technique.