Sosyal yardımların yoksulluk üzerine etkileri: Türkiye örneği

Abstract

ÖZETBu çalışmada, Türkiye'de yapılan sosyal yardımların yoksulluk üzerindeki etkisi incelenmiştir. Bu amaçla Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan Gelir Yaşam Koşulları Anketi (GYKA) mikro verisi kullanılmıştır. Sosyal yardımların yoksulluk üzerine olan etkisi 2006 ve 2016 yılları için ayrı ayrı araştırılmıştır.Yoksulluk ölçütü olarak göreli yoksulluk ölçüsü kullanılmıştır. Bu ölçü hanelerin medyan gelirlerinin %40'ı, %50'si ve %60'ı alınarak hesaplanmaktadır. Bu çalışmadaki analizlerde yoksulluk sınırı olarak medyan gelirin %50'si baz alınmıştır. Bu sınırın altında kalan haneler yoksul olarak kabul edilmiştir. Bu ölçüte göre 2006- 2016 yılları arasında Türkiye'de yoksulluk sınırı altında kalanların oranı azalma eğilimindedir.Türkiye'de devlet tarafından yapılan sosyal yardım harcamaları 2012 öncesinde farklı kurum ve kanuni düzenlemeler aracılığıyla yürütülürken; 2012 yılında Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın (ASPB) kurulmasıyla tek çatı altında toplanmıştır. Bakanlığın faaliyete geçmesiyle birlikte sosyal yardım harcamalarında önemli ölçüde artış meydana gelmiştir. 2012 yılında 11 milyar TL olan sosyal yardım harcamları, 2016 yılına gelindiğinde yaklaşık 3 katına çıkarak 32 milyar TL'ye ulaşmıştır.Tezin ana amacı olarak Türkiye'de son yıllarda artış gösteren sosyal yardım harcamalarının yoksul olma olasılığı üzerindeki etkisi incelenmiştir. Bu doğrultuda yoksul olma olasılığı için hanenin gelirinin medyan gelirin %50'sinin altında kalma durumu kullanılmıştır. Haneye yapılan fert ve hanehalkı bazındaki sosyal yardımların toplamı eşdeğerlik ölçütüne göre düzeltilerek toplam sosyal yardım geliri olarak tanımlanmıştır. Hanenin yoksul olma olasılığı; tanımlanan toplam sosyal yardım gelirleri, hanehalkının ortalama eğitim yılı, hanehalkı reisinin cinsiyeti, yaşı, medeni durumu ve sosyal güvenlik kurumuna kayıtlı olma durumu kullanılarak tahmin edilmiştir. Açıklanan değişkenin ikili yapıya sahip olmasından dolayı Logit model uygulanmıştır. Modele ait marjinal etkiler incelendiğinde ise eğitim yılı ortalamasının artması yoksul olma olasılığını azaltıcı etkiye sahiptir. Hanehalkı reisi kadın olan hanelerin, reisi erkek olan hanelere göre yoksul olma olasılığı daha fazladır. Ancak hanehalkı reisinin medeni durumu yoksul olma olasılığı üzerinde istatistiki olarak anlamlı bir etkiye sahip değildir. Hanehalkı reisinin yaşı ile hanenin yoksul olma olasılığı arasında negatif yönlü ilişki bulunmaktadır. Beklenildiği üzere kayıtdışı çalışan hanehalkı reislerinin hanelerinin yoksul olma olasılığı daha fazladır. Nihai hedefimiz doğrultusunda hanehalkının aldığı toplam sosyal yardım miktarı yoksul olma olasılığını azaltıcı etkiye sahiptir. Alınan sosyal yardım miktarının ortalamadan her 1000 TL artış göstermesi hanehalkının yoksul olma olasılığını ortalama %8 azaltmaktadır.

SUMMARYIn this study, the effect of social assistance on poverty in Turkey were analyzed. To this end, Survey Income and Living Conditions Survey (SILC) micro data is used which is published by Turkey Statistical Institute (TSI). The impact of social assistance on poverty has been researched separately for 2006 and 2016 years.Relative poverty measure was used as the measure of poverty. This measure is calculated by taking 40%, 50% and 60% of the median income of the household. In this study, 50% of the median income was taken as the poverty line. The households below this limit were considered poor. Between the years 2006-2016 is based on these criteria, the number of poor tends to decrease who belows the poverty line in Turkey.Pre-2012 in Turkey, social welfare spendings by the state through the execution of the different institutions and legal arrangements; In 2012, the Ministry of Family and Social Policy (ASPB) was established and all institutions and legal arrangements came under a single roof. After the Ministry established, a considerable increase in social welfare expenditures has occurred. Social assistance expenditures, which amounted to 11 billion TL in 2012, by the year 2016 reached 32 billion TL.The main aim of the thesis on the effect of social assistance expenditure likely to be poor showing in Turkey increased in recent years were examined. In this direction, less than 50% of the median income of the income is used for the probability of being poor . The sum of social assistance based on household and individual households is defined as total social welfare income by adjusting according to the equivalence measure. The probabilty of bein poor was estimated using the total welfare incomes that defined the likelihood of being impoverished, the average age of the household, the gender of the household head, the age, marital status, and the status of being registered to the social security institution. Because of having binary structure of depending variable the Logit model is applied . When the marginal effects of the model are examined, the increase in the average of the education year has the effect of reducing the probability of being poor. Households are more likely to be poor whose household heads are female. However, the marital status of the head of household does not have a statistically significant effect on the probability of being poor. There is a negative relationship between the age of the household head and the probability of being poor. As expected, household heads who works informally are likely to be poor than formally works. The total amount of social assistance received by the household in the direction of our final target has the effect of reducing the probability of being poor. The increase in the amount of social assistance received by every 1000 TL decreases the probability of poor households by about 8%.