Aesthetical and technical analysis of selected flute works by sofia gubaidulina

Abstract

Bu çalışmada, Sovyetler Birliğinde uygulanmış olan müzik politikaları, Sovyet avant-garde müziği ve Sofia Gubaidulina'nın (1931-) eserleri incelenmiştir. Çalışmanın amacı, Gubaidulina'nın seçili flüt eserlerini estetik ve teknik açıdan analiz etmek; eserlerinde çalgıların tınısal özelliklerini, Fibonacci serisini ve sembolizmi nasıl kullandığına açıklık getirmektir. Ayrıca, Garden of Joy and Sorrow (1980) ve Quartet for Four Flutes (1977) eserlerinin analizi, bu eserlerin içeriği ve yapısal özellikleri hakkında detaylı bilgiler verdiğinden flüt öğrencileri ve sanatçılar için bir kaynak oluşturmaktadır. Bu çalışmanın hipotezi, Sovyet hükümetinin uyguladığı katı politikaların Gubaidulina'nın hayat felsefesi ve müziğini maneviyata yöneltmesi ve bu suretle dini ve mistik öğelerin flüt eserlerine de yansımış olmasıdır. Rejimin kısıtlamalarının ve sanatta sansürün etkilerinin aydınlatılması için Sovyetler Birliği'nin kuruluşundan itibaren uygulanan müzik politikaları çalışmanın ilk bölümünde detaylı bir şekilde incelenmiştir. Araştırmanın bu bölümünde, Sovyet müziğinin evrimini ve siyasetin müzik üzerindeki etkisini incelemek için betimsel ve tarihsel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Buna göre, mevcut en doğru ve güvenilir kaynaklara ulaşılarak, önceki deneyimler açıklanmaya çalışılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda, Sovyet müziğinde yaşanan tarihsel süreçlerin, Gubaidulina'nın bestecilik anlayışını ve muhalif duruşunu doğrudan etkilediği görülmüştür. Gubaidulina'nın yaşadığı ülke ve dönemin şartlarının tamamen dışında, kendine özgü bir üslup geliştirmesi ve müziğinde maneviyat ile ilgili öğeleri çok farklı şekillerde ve ustalıkla kullanması, belki de çağımızın en önemli bestecilerinden birisi olmasının başlıca nedenlerindendir.Çalışmanın üçüncü bölümünde, Gubaidulina'nın eserleri ve bestecilik stilleri ile Sovyetler'de kadın bir besteci olarak yaşadığı tecrübeler değerlendirilmiştir. Müziğinde çoğu zaman dini ve mistik öğelerden, okuduğu edebi eserlerden, ya da J.S. Bach ve Webern gibi hayranlık duyduğu bestecilerden esinlenen Gubaidulina, genellikle belirli bir konu üzerine yoğunlaşarak, onu tasvir etmektedir. Gubaidulina, soyut sanat felsefesinin aksine, müziğin Tanrısal ve dünyevi olan arasında bağ kurması gerektiğine inanmakta, eserlerinin tamamını dini duygularla yazmaktadır. Örneğin, çalgı gruplarının birbirinin aksi yönlerde ve birbiri ile çarpışacak şekilde glissandolar yapması, Gubaidulina'nın haç ve çarmıha gerilmeyi müzikal olarak sembolize etme yöntemidir. Gubaidulina, bu ve buna benzer sembolleri, bu çalışmada analiz edilen eserler de dahil olmak üzere pek çok eserinde kullanmaktadır.Gubaidulina'nın belirgin karakteristik özelliklerinden biri de, eserlerinde karşıtlık içeren öğeleri kullanmasıdır (staccatoya karşı legato, ya da diyatonik dizilere karşı kromatik/mikrotonal sesler gibi). Eserlerin başlıklarından da anlaşılacağı gibi, Light and Darkness (1976), Garden of Joy and Sorrow (1980); Vivente-Non-Vivente (1970, yaşamak-yaşamamak) gibi pek çok eserinde, yaşam ve ölümü, diğer bir deyişle, Tanrısal ve dünyevi olan arasındaki ilişkiyi sembolize etmektedir. Gubaidulina'nın eserlerinin biçimsel yapıları çoğu zaman sayılarla ilişkilidir. Eserlerinde evrenin uyumunu simgeleyen Fibonacci sayıları ile mistik anlamlar içeren diğer bazı sayıları ustalıkla kullandığı bilinmesine rağmen, bu çalışmada incelenen eserlerin erken dönem eserleri arasında yer alması nedeniyle bu tür biçimsel yapılara rastlanmamıştır. Çalışmanın dördüncü bölümde, Garden of Joy and Sorrow (1980) ve Quartet for Four Flutes (1977) eserlerinin analizi için Allen Forte'nin pitch class set teorisinden yararlanılmıştır. Set teorisinde bir oktav on iki kromatik sese bölünerek numaralandırılmakta ve Do sesi sıfır olarak tanımlanmaktadır. Bu tanımlama anarmonik sesler için değişiklik göstermez, yani do/si#=0; do#/reb=1; re=2.. vb. şeklinde ifade edilir. Bu yöntemin kullanılmasındaki temel amaç, perde aralıklarının matematiksel olarak hesaplanmasıdır. Örneğin, mi-sol# aralığı 8-4=4 kromatik ses aralığından (interval class, IC) oluşmaktadır. Melodik yapılar içerisinde aralıkların inici ya da çıkıcı olduğunu belirtmek için artı (+) ya da eksi (-) işareti kullanılmaktadır. Yapılan analizlerde, Garden of Joy and Sorrow (1980) eserinin genel melodik çizgisinin +1+4-1-4 aralıklarından ve bunun çevrimlerinden oluştuğu görülmüştür. Bu tür simetrik aralık kümelerine (+1-1) Quartet for Four Flutes (1977) eserinde de rastlanmaktadır. Bu durum, Gubaidulina'nın estetik anlayışının önemli bir unsurunu da simetrik yapıların oluşturduğunu göstermektedir. Analiz bölümünde kullanılan diğer bir yöntem de, ifade parametreleridir (expression parameters, EP). Bu yöntem, Gubaidulina'nın okul arkadaşı ve müzikolog Valentina Kholopova tarafından geliştirilmiştir ve onun müziğindeki karşıtlık unsurlarını açıklamayı amaçlamaktadır. Kholopova, ifade parametrelerini (1) artikülasyon ve ses üretim metotları, (2) melodi, (3) ritim, (4) doku ve (5) kompozisyon yazımı olmak üzere beş gruba ayırmıştır. Her bir parametre kendi içerisinde uyumlu ve uyumsuz (dissonance-consonance) olarak kullanıldığı için, on parametreden oluşan ve Parametre Kompleksi olarak adlandırılan bir yöntem ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, Kholopova'nın yöntemi, her iki flüt eserine de uygulanarak tablolaştırılmıştır.Garden of Joy and Sorrow (1980) eserinin analizi yapılırken esin kaynaklarını oluşturan edebi eserler ile kesinliği kanıtlanmış bazı sembolizm kullanımlarına da odaklanılmıştır. Örneğin, bu eserde, Gubaidulina Oganov'un Sayat Nova kitabı ile Francisco Tanzer'in bir şiirinden esinlenmiştir. Buradan yola çıkarak eserin doğu-batı sentezi içerdiği çıkarımı yapılmıştır. Bazı röportajlarında verdiği bilgiler ışığında ise, `Joy and Sorrow` ifadesi ile yeryüzündeki acıyı ve gökyüzündeki huzuru tasvir ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Burada da, Tanrısal ve dünyevi olana bir gönderme yapıldığı düşünülebilir.Quartet for Four Flutes (1977) eseri, Gubaidulina'nın eserleri arasında pek nadir rastlanan soyut bir yapıya sahiptir. Bu nedenle form yapısı, tınısal özellikler ve ileri tekniklerin kullanımı gibi unsurlar ön planda tutularak analiz edilmiştir. Bu eserde Gubaidulina'nın kendine özgü sonorite anlayışı, genellikle multiphonics, mikrotonalite ve kromatizm kullanımını içermektedir.Sonuç olarak, Gubaidulina'nın flüt alanına yaptığı katkılar ortaya konmuş, flüt eserlerindeki besteleme teknikleri ve estetik anlayışı ile ilgili elde edilen bulgular yorumlanmıştır. Bu çalışma, Sovyet avand-garde müziği ve Sofia Gubaidulina ile ilgili çalışmalar yapan besteci, sanatçı ve müzikologlara kaynak oluşturması bakımından önemlidir.

In this study, the music policies of the Soviet Union, Soviet avant-garde music and the works of Sofia Gubaidulina (1931-) are examined. The purpose of this study is to analyze selected flute works of Gubaidulina from a technical and aesthetic point of view, and to explain how she uses timbral features, Fibonacci numbers, and symbolism in her work. In addition, since the analysis of the works of Garden of Joy and Sorrow (1980) and Quartet for Four Flutes (1977) provides detailed information of their content and structural features, this study constitutes a source for flute students, musicologists, and performers. In this study, the hypothesis is that the rigid policies of the Soviet government directly affected Gubaidulina's music and philosophy of life by leading her to spiritualism and it can be observed in her flute works. In order to illuminate the effect of the regime's restrictions and censorship in art – on Gubaidulina's works in particular – the policies applied to music and musicians since the foundation of the Soviet Union are examined in detail in the first part of the study. In this part of the research, descriptive and historical research methods are used to examine the evolution of Soviet music and the effects of politics on music. Accordingly, the most accurate and reliable sources available have been referred to, and previous experiences have been examined. As a result of the research, it is seen that the historical processes in Soviet music directly affected Gubaidulina's sense of composition and her oppositional stance. One of the most important reasons for Gubaidulina being one of the most prominent composers of our time is her ability to create a distinctive and unique style for the country and the time that she has been brought up in, and her ability to make skillful use of spiritual elements in her work. The third part of the study focuses on Gubaidulina's works, her composing styles, and her experiences as a female composer living in the Soviet Union. Inspired by religious and mystical elements, literary works, and the composers she admired such as J. S. Bach and Webern, Gubaidulina often concentrates on a particular subject and depicts it in her works. Unlike the philosophy of abstract art, Gubaidulina believes that music must establish a connection between the divine and the earthly, and composes all of her works with religious feelings. For example, the fact that the instruments make glissandos in opposite directions in a crisscrossing manner is a method used by Gubaidulina to symbolize the Cross and the Crucifixion. Gubaidulina uses similar symbolism in many of her works, including the two flute works analyzed in this study.One other distinctive characteristics of Gubaidulina's work is the use of elements that contain dichotomies (e.g. legato against staccato, or chromatic/microtonal against diatonic). As can be understood from the titles of her works including Light and Darkness (1976), Garden of Joy and Sorrow (1980); Vivente-Non-Vivente (1970, Living-Non-Living), in many of her works she symbolizes the connection between life and death, in other words, the divine and the earthly.The formal structures of Gubaidulina's works are often related to numbers. Although she is known to use the Fibonacci numbers which symbolize the harmony of the universe, and some other numbers containing mystical meanings in her work, since the works examined in this study are among her early works, such formal structures have not been encountered.In the fourth chapter of the study, Allen Forte's pitch class set theory is used to analyze Garden of Joy and Sorrow (1980) and Quartet for Four Flutes (1977). In the set theory, one octave is numbered by dividing it into twelve chromatic pitches, where the note C corresponds to zero. This definition does not differ for enharmonic sounds, meaning that it is represented as C/B#=0, C#/Db=1, D=2, and so on. The main purpose of using this method is the mathematical calculation of the pitch spacing. For example, the E-G# interval consists of 8-4=4 semitones. The plus (+) or minus (-) signs are used to indicate descending or ascending intervals in the melodic structures. Analyses showed that the general melodic line of Garden of Joy and Sorrow (1980) consists of ICs +1+4-1-4, and its inversions. Similar symmetrical interval sets (+1-1) are also found in Quartet for Four Flutes (1977). This shows that symmetrical structures are another important element of Gubaidulina's musical aesthetic.Another method used in the analysis section is that of expression parameters (EP). This method was developed by Gubaidulina's schoolmate, the musicologist Valentina Kholopova, and aims to explain the elements of dichotomy in her music. Kholopova divides the EPs into five groups in the form of (1) articulation and sound production methods, (2) melody, (3) rhythm, (4) texture, and (5) composition writing. Since each parameter is used as dissonance and consonance in itself, a method called Parameter Complex consisting of ten parameters has emerged. In this study, Kholopova's method was applied to both flute works and presented in the form of tables.In analyzing the work of Garden of Joy and Sorrow (1980), the literary works that create inspiration, and the use of certain symbolism with proven accuracy, are also focused on. For example, in this work, Gubaidulina is inspired by a poem by Francisco Tanzer and a book by Oganov entitled Sayat Nova. Based on this, it is concluded that the work contains an east-west synthesis. In the light of the information she provided in some interviews, it is also concluded that the expression of Joy and Sorrow symbolizes the joy in the sky and the sorrow on the ground. Here, too, a reference can be made to the divine and the earthly.Quartet for Four Flutes (1977) has an abstract structure which is uncommon in Gubaidulina's works. Thus, this work is analyzed by prioritizing the formal structure, the timbral qualities, and the use of advanced techniques. In this work, Gubaidulina's idiosyncratic sonority conception usually involves the use of multiphonics, microtonality and chromaticism.In conclusion, the contributions of Gubaidulina to the flute field are revealed, and the findings related to the composition techniques, and aesthetics of her flute works are interpreted. This work is important in terms of creating resources for students, composers, performers, and musicologists who are interested in Soviet avant-garde music and, in particular, Sofia Gubaidulina.