İlköğretim öğretmenlerinin öğrenen örgüt kültürüne ilişkin algıları (İstanbul ili)

Abstract

Geleneksel anlamda okul, bireye toplumsal yaşamdaki rolünü benimsetir. Onuçalıştığı iş alanına hazırlar. Bireyin sosyalleşmesine, toplumun sosyal ve kültüreldeğerlerine hizmet eder. Oysa bilgi toplumunda bu süreç belli bir zaman ve süre ilesınırlandırılmamakta hayat boyu öğrenme ve eğitim önemli bir ilke olarakbenimsenmektedir. Türk Milli Eğitim sisteminde okullarda öğrenen örgüt düşüncesininyerleştirilebilmesi için öncelikle öğretmenlerin konuya ilişkin algılarının belirlenmesigerekmektedir. Bu tez çalışmasının amacı, ilköğretim öğretmenlerinin öğrenen örgütkültürüne ilişkin algılarının çeşitli değişkenlere -yaş, cinsiyet, kıdem, branş- göredurumunu belirlemektir. Araştırmada, survey/tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmaiçin sınırlandırılan evrenin çok büyük ve evrene ulaşmanın çok zor olmasından dolayıörneklem, İstanbul ili 32 ilçelerinden 13'ünde, her ilçede birbirine yakın iki ilköğretimokulu olmak üzere, tesadüfi olarak seçilmiş 26 ilköğretim okulundan oluşmaktadır. Busayı İstanbul merkez ilçelerindeki tüm ilköğretim okullarının %1,74'nü kapsamaktadır.Anket, araştırmacı tarafından bu okullara götürülerek sınıf veya branş öğretmeni ayırımıyapılmaksızın ankete katılmak isteyen öğretmenlere uygulanmıştır. Toplam 417öğretmen ankete cevap vermiştir. Bu sayı bu okullarda görev yapan öğretmenlerin%35.9'ını kapsamaktadır. Öğretmenlerinin öğrenen örgüt kültürüne ilişkin algılarınınölçmeye yönelik ölçek, Senge'nin öğrenen organizasyonlar disiplinlerine dayalı olarakaraştırmacı tarafından geliştirilmiştir. Kişisel Yeterlilik(? = 0,737) , Bilişsel Modeller(?= 0,857 ) , Takım Halinde Öğrenme(? = 0,749) , Sistem Düşüncesi(? = 0,857 ) ve OrtakVizyon(? = 0,841) olmak üzere 5 faktörden oluşan Öğrenen Örgüt Kültürü ölçeğiningüvenilirlik katsayısı ? = 0,966 gibi çok yüksek bir değere sahiptir. Araştırmaya katılan%48,9 (204 kişi) sınıf öğretmeni, % 51,1(213 kişi) de branş öğretmenidir. Araştırmanınkatılan öğretmenler cinsiyetleri baz alınarak incelendiklerinde % 50'sinin kadın(210kişi) , % 50'sinin(207 kişi) ise erkektir.Araştırma sonunda:İlköğretim öğretmenlerinin öğrenen örgüt disiplininden Kişisel YeterlilikBilişsel modeller, Takım Halinde Öğrenme, disiplinlerine ilişkin algı düzeyleri düşük,Sistem Düşüncesi ve Ortak Vizyon disiplinlerine ilişkin algı düzeyleri orta olarakbulunmuştur.İlköğretim sınıf ve branş öğretmenlerinin kişisel yeterlilik, bilişsel modeller,takım halinde öğrenme ve sistem düşüncesi hakkında aynı görüşü paylaştıkları ve ortakvizyon konusunda ise sınıf öğretmenlerinin branş öğretmenlerine oranla daha iyimserbir bakış açısına sahip oldukları sonucuna varılmıştır.İlköğretim erkek ve kadın öğretmenlerin kişisel yeterlilik, bilişsel modeller vetakım halinde öğrenme hakkında aynı görüşü paylaştıkları, sistem düşüncesi ve ortakvizyon konusunda ise kadın öğretmenlerin erkek öğretmenlere oranla daha iyimser birbakış açısına sahip oldukları sonucuna varılmıştır.İlköğretim farklı yaşlardaki öğretmenlerin kişisel yeterlilik, sistem düşüncesi vetakım halinde öğrenme hakkında aynı görüşü paylaştıkları, bilişsel modeller ve ortakvizyon konusunda ise 51 yaş ve üzerindeki öğretmenlerin daha genç yaşlardakiöğretmenlere oranla konuya daha eleştirel yaklaştıkları sonucuna varılmıştır.İlköğretim öğretmenlerin hizmet süresi ile kişisel yeterlilik, takım halindeöğrenme, sistem düşüncesi, bilişsel modeller ve ortak vizyon konularındaki görüşlerininhizmet süresinden bağımsız olduğu sonucuna varılmıştır.Anahtar Kelimeler: İlköğretim, Örgütsel Öğrenme, Örgüt Kültürü, ÖğrenenÖrgüt, Öğrenen Okul

In traditional meaning, school teaches to an individual about his role in sociallife. It prepares him for his working field. It serves for socializing the individual, andsocial surroundings and cultural values of community. However, in an informationcommunity this process is not limited with determined time and period; life learningprocess and education are accepted as the most important principle.In Turkish NationalEducation system, in order to establish the idea of learning organization culture atschools, the perceptions of the teachers related to the subject should be determined first.The purpose of this research is to determine the perceptions of primary school teachersthat are related to the learning organization culture according to various factors as age,sex, seniority and branch. The content of this research is the teachers that are working inprimary schools in Istanbul. In this rescarch, survey model was used. Since the studyared which was limited fort his resedrch was too large and contacting with all schoolswas impassible, the examples were formed by 26 schools that were chosen at randomfrom 13 counties among 32 counties in İstanbul. This number contains %1,74 of allschools that are in the central proviences of Istanbul. The questionnaire for measuringthe perceptions of primary school teachers that are related to the learning organizationculture was applicated to the 417 teachers in these schools who wanted to join withoutdiscrimination of branch or class teachers. In total, 417 teachers joined thisguestionnaire and answered oll guestions. This number comprises 35.9 percent ofteachers who work at these schools. It was developed by the researcher according toSenge?s disciplines of learning organizations. The reliability coefficient of learningorganization culture scale which was formed by 5 factors as Personal Sufficiency(=0,737), Cognitive Models ( =0,857), Group Learning ( =0,749), System Thought (=0,857) and Common Vision ( =0,841) has a very high value like = 0,966. The ratioof the volunteer teachers who joined to this research is %48,9 (204 people) classroomteachers and %51,1 (213 people) branch teachers. The ratio of the teachers who joinedto this research is %50 female (210 people) and %50 male (207 people) according to thesexuality.At the end of the research :The perception degrees of the primary school teachers, according to thediscipline of learning organiztion, are found as follows: The desciplines of PersonalSufficiency, Cognitive Models, Group Learning and System Thought degrees are low;the disciplines of System Thought and Common Vision degrees are medium.It has been learnt from the research that both classroom and branch teachers aresharing the same ideas about Personal Sufficiency, Cognitive Models, System Thoughtand also classroom teachers have much more optimistic point of view than branchteachers about Common Vision.Another thing has been learnt from the research that both male and femaleteachers are sharing the same ideas about Personal Sufficiency, Cognitive Models,Group Learning and also female teachers have much more optimistic point of view thanmale teachers about Common Vision and System Thought.The other point has been learnt from the research that primary school teachershave different ages are sharing the same ideas about Personal Sufficiency, SystemThought, Group Learning and also teachers over the age of 51 have much more criticalpoint of view than younger teachers about that subject.Also it is understood that there are no relationship between the working years ofprimary school and the ideas about Personal Sufficiency, Cognitive Models, CommonVision, System Thought , Group Learning .Key Words: Primary school, Learning Organization, Organization Culture,Group Learning, Learning School