Bingöl`de Zazaca atasözlerinin tahlili

Abstract

Atasözleri anonim özellik taşıyan, geçmişten miras kalan, toplumların yüzyıllar boyunca yaşadığı veya tecrübelerden faydalanarak gelecek kuşaklara aktardıkları didaktik nitelikteki özlü sözlerdir. Her toplumun kendi kültüründen beslenerek yarattığı (vateyê verênan) atasözleri vardır. Bir milletin atasözü geleneği ne kadar güçlü ise o toplumun kültürü ve dili o kadar eskidir. Bizler de bu kabulden hareketle Zaza toplumunun dil ve kültürel zenginliği araştırarak metod olarak tahlile dayalı olarak bu tez çalışmasında `Bingöl'de Zazaca Atasözlerinin Tahlili `ni açıklamaya çalıştık.Zaza Edebiyatı, yüzyıllardır sözlü geleneğine yaslanarak kültürel zenginliğini gelecek kuşaklara aktarma çabası içinde olmuştur. Bu dilsel ve edebi aktarımın en önemli kültür unsurlarından biri de `atasözleri`dir. Bingöl ili ve ilçelerinde araştırmalar yaparak Zaza Edebiyatı'nda `atasözü` geleneğini, tez çalışmamızda incelemeye çalıştık.Tez çalışmasına konu olan atasözleri, derleme metoduna başvurularak incelenmiştir. Giriş kısmında; Bingöl'ün coğrafi konumu ve kültürel yapısı hakkında bilgiler verilmiştir. Bu bölümde atasözlerinin tanımlamamları yapılarak genel özellikleri hakkında ayrıntılı bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde; Bingöl atasözlerinin derlenme şekli incelenmiştir. İnceleme yapılırken biçimsel özelliklerine göre atasözleri sınıflandırılmıştır. İkinci bölümde, Bingöl atasözlerinin derlenme şekli ve anlatma geleneği hakkında bilgiler verilmiştir. Üçüncü bölümde ise Bingöl'de sözlü olarak konuşulan atasözlerini otuz konu başlığı altında tasnifi yapılmıştır. Tez çalışmasında örneklediğimiz atasözleri, Zazaca-Türkçe açıklamalarıyla birlikte verilerek Bingöl'de konuşulan atasözlerinin dilsel ve biçimsel farklılıkları tez çalışmasında incelenmiştir. Bu düşüncelerden hareketle hazırlanan tez çalışmasında Bingöl atasözleri, folklor ve halk edebiyatı açısından oldukça zengin olduğu tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Kültür, Folklor, Atasözü, Zaza Dili, Bingöl Atasözleri.

Vatê verinûn- proverbs are forms that carry out anonym features, which we inherited from our ancestors. In addition, they are the experiences which are transformed from a society to another society. Each society has Vatê verinûn- proverbs. According to a general idea of folkloric scholars, the stronger is a nation's proverbs tradition, the older is that society's culture and language. Being aware of this fact, we try to exemplify the richness of the Zaza society's language and culture. Throughout centuries, Zaza literature has an aim to transfer the cultural wealth to the next generation. Proverbs have a vital duty lingual and literary transmission. We try to reveal how Zaza literature has a strong tradition via our study carried out in Bingol province and its districts. Collection method is applied to focus on proverbs in this study. In the introduction part, the information is given to identify the history and literature of the Zaza society. In the first part, the aim is define proverbs and their general features. In the second part, the collection method of Bingol proverbs is studied. In the third part, Bingol proverbs are classified in terms of context. In the forth part, the texts of proverbs are given. In the last part of this study, information is given about `references`. Therefore, we try to explain how the proverbs used in Bingol are important in Zaza literature. In this respect, we try to give information about Bingol proverbs that are fertile in terms of folkloric literature. Keywords: Culture, folklore, (vate verinun) proverb, Zaza language, Bingol proverbs.