II. Dünya Savaşı sonrasında Türk-Amerikan ilişkilerinin gelişmesinde Boğazların rolü

Abstract

Türk Boğazları gerek jeopolitik ve stratejik açılardan gerekse uluslararası ulaşım açısından değerini her zaman korumuştur. Bu önemden dolayı Türk Boğazları bölgeye egemen olmak isteyen tüm güçlü devletlerin en önemli hedefi iken Türk Boğazları'nı ellerinde tutan ülkelerin ise politika aracı olmuştur. Yaklaşık 2.5 asırdan beri küresel güçler Türk Boğazları ve Karadeniz'de egemenlik veya imtiyaz için mücadele vermektedirler. Geçen bu süre içerisinde her ne kadar Türk Boğazları'yla ilgili sorunların çözümüne yönelik çeşitli çareler bulunmuşsa da bunların gerçekleşmesi bir o kadar da zor olmuştur. Çünkü bulunan tüm çareler bölgeyle ilgili çıkar dengelerinde ters yönlere etki etmiştir. Çıkarlar doğrultusunda bir dönem dost olanlar düşman, düşman olanlar ise dost olmuştur.Bu tezin amacı, 1946'da başlayan Türk-Amerikan ilişkilerinin özellikle 2. Dünya Savaşı sonrasında Ortadoğu bölgesinde ortaya çıkan gelişmeler ve boğazlar çerçevesinde ne şekilde geliştiğini ortaya koymaktır. Savaş sonrasında Sovyetler ile ilişkileri gerginleşen Türkiye bu süreçte özellikle Amerika Birleşik Devletleri ile mevcut ilişkilerini güçlendirerek Sovyetler'e karşı güç birliği oluşturabilme politikasına yönelmiştir. Savaş sonrası Sovyet Rusya, sıcak denizlere ulaşmak (Bu Rusların hiçbir zaman muvaffak olamadığı tarihi bir emeldir.) için Türkiye'den taleplerde bulunmuş, ancak Türkiye Cumhuriyeti bağımsızlığını ve bölünmez bütünlüğünü tehlikeye sokacak bu isteklere gereken cevabı vermiştir.

Turkish Straits have always maintained their value both geopolitically and strategically and in terms of international transportation. Therefore, while Turkish Straits are the most significant target of all powerful states which wish to dominate the region, they also became the political means of the countries which control this region. The global powers have been striving for dominance or privilege on Turkish Straits and Black Sea for approximately 2.5 centuries. During this period, even though various solutions were found out for the problems related to Turkish Straits, the realization of such solutions has been a very difficult process. Because, all such solutions affected the balance of interests related to the region reversely. Through these interests, the ones who were once friends would become enemies or vice versa.The aim of this thesis is to bring up how Turkish-American relations that started in 1946, developed in the frame of the Middle East events and the straits especially after the II. World War. After the war, because of the tension in its relations with the Soviets, Turkey inclined towards a policy to strengthen its current relations especially with the U.S.A. in order to form a joint power league against the Soviets. Soviet Russia asked for some demands from Turkey to reach Mediterranean Sea. (This was their historical but never achieved aim.) But, Turkish Republic reacted these demands which put in danger her independence and unity.