Gramerê Zazakî de derheqê negatîfîye yew cıgêrayîş

Abstract

Bu çalışmada Zazaca dilbilgisinde olumsuzluk sisteminin, olumsuzlama şeklinin ve yapısının araştırılması amaçlanmaktadır. Bilindiği gibi olumsuzluk evrensel bir dilbilgisi kategorisi olup her dilin kendi dilbilgisi yapısına uygun olumsuzluk sistemi söz konusudur. Bu durum esas alınarak Zazacanın da kendine özgü bir olumsuzluk sistemi mevcut olduğu gerçeğinden hareketle çalışmada Zazaca gramerde yer alan olumsuzluklar hem yapı bakımından hem de anlam bakımından ele alınarak incelenmiştir.Çalışma giriş ve sonuç haricinde, üç ayrı bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında dilbilim, Zazaca dilbilgisi ve olumsuzluk konuları ele alınmıştır. Birinci bölümde Zazaca isim, sıfat ve fiillerde mevcut olan olumsuzluklar hem yapı hem de anlam bakımından incelemeye tabi tutulmuştur. Aynı bölümde Zazaca haber ve dilek kiplerinin tanımları yapılarak, söz konusu kiplerdeki olumsuzluklar fiiller aracılığıyla zaman kiplerinde ve dilek kiplerinde çekimlenmiş ve bütün kipler tablolar halinde incelenmiştir. İkinci bölümde Zazaca cümle çeşitlerinin tasnifi yapılarak cümle çeşitlerindeki olumsuzluklar günlük yaşamdaki cümleler kullanılarak örneklendirilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise Zazaca da olumsuz anlam içeren dualar, beddular, atasözleri ve deyimler hem yapı hem de anlam bakımından incelenerek, Zazaca dualar, beddualar, atasözleri ve deyimlerdeki olumsuzluklar ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışmanın sonuç kısmında ise tezde ulaşılan verilere yer verilmiştir.

In the study, it is purposed to research negation and its structure of negation system in Zazakî grammer. As it is known, negation is a universal grammer category and every language has its negation system that convenient its own grammer structure on this basis and as Zazakî has its own negation system, negation in grammer of Zazakî have been examined both structurally and in terms of meaning.The study consists of introduction and conclusion part with three different parts. In introduction part, linguistics, Zazakî grammer and subjects of negation have been dealt. In the first part, negations in Zazakî names, adjectives and verbs have been examined both structurally and in terms of meaning. In the same part, Zazakî indicative and subjuntive mood's definitions have been done and negations in those moods have been conjugated through verbs and all moods have been examined in case of charts. In the second part, by classifying types of sentenses in Zazakî, the negation in types of sentences have been illustrated by usin sentences in daily life. Then in the third part of the study, the negations in prays curses proverbs and idiom in Zazakî have been examined structurally and in terms of meaning and it has been tried to expose the negations in Zazakî prays curses proverbs and idioms. In the conclusion part of the study datas which have been reached in thesis, have been placed.