Mintiqaya Dareheni̇ - Zikte de termê hacetan û manayanê hacetanê ke cuya rojane de şuxulyenê

Abstract

İnsanları bir arada tutan, onu ulus yapan en önemli faktörlerden birisi de şüphesiz konuştukları dildir. Bir dilin devamlılığı o dili kullanılması ile sağlanabilir. Dünyada konuşulmadığı için kaybolmuş veya kaybolma tehlikesi altında yüzlerce dil bulunmaktadır. Gerek kullanımı az olması gerekse teknolojideki gelişmelere paralel olarak gündelik hayatta kullanılan birçok terimler unutulmuş veya unutulmaya yüz tutmuştur. Bu durum birçok dilde olduğu gibi Zaza dilinde de kendini göstermektedir.Bu çalışmamızda Bingöl'ün Genç ilçesine bağlı Zıkte yöresinde günlük hayatta kullanılan araç-gereçlerle ilgili terimler ve bu terimlere ait anlamları ele almaya çalıştık. Bu çalışmamızı yaparken Zıkte bölgesinde alan çalışması yaparak bölgede bulunan köylere giderek oradaki yaşlı ve diğer dillerden daha az etkilenmiş kişiler ile görüşmeye gayret ettik. Çalışma esnasında Genç yöresinin Zıkte bölgesinde eski zamanlarda insanların gündelik hayatın bütün alanlarında kullandıkları aletler ile ilgili terimler tespit ederek kayıt altına almaya çalıştık.Bu terimleri kayda alırken aynı zamanda bu aletler ile ilgili izahatlar ve yaşanmış anılar da görüşmeler esnasında kayıt ettik. Kaydettiğimiz bu terimleri daha sonra tasnif ederek kayda aldığımız izahatlar ve hatıralarla birlikte yazıya aktardık. Çalışma esnasında aynı bölge terimlerin kullanımı değişebildiği ve gün geçtikçe teknolojininde gelişmesiyle kullanılan bazı aletlerin yok olduğu ve yok olan bu aletlerle beraber aletlere ait isimlerinde zamanla kaybolup unutulduğunu gözlemledik.Yaptığımız bu çalışmayla imkânlar dâhilinde ilgili alanda terimler toplayarak kayda almaya ve Zaza dilinin unutulmaması için bir nebzede olsa katkı sağlamaya çalıştık.Anahtar Kelimeler: Köy, dil, alet

The name of this study `Genç Zıkte Region, the terms and their meanings related with the equipment used in daily life.`. Our study comes out over Zaza Language. If language study gathers something happens. It is a shame that a man who stays at home says`Our language has been disappearing. He speaks a different language outside and then he comes and says` It is disappearing.` It is not important to be without Zazaki is spoken, written and read. Actually Zazaki is about to disappear in times. I discovered a way for this problem. I wondered village by village, home by home. I asked to old people and grandparents and they answered. I wrote their words.We wrote what we found in villages and at vilagers homes. We took photos. We went to fields, Rivers, behind of arcs and barns. We wanted to learn what their tools, clothes, games and customs were in ancient times, what they were doing and eating and how their culture was.In my thesis I wanted to find anwers for these questions. I sometimes travelled and saw their residences. Zazaki people know themselves very well. The person who knows himself is happy. Now the area is a little calm. I sometimes collected the names and sometimes I collected photoraphs together. My idea is that the more we are interested in this event the beter it will be. I travelled a lot of villages for my study. They are Surekli, Caytepe, Kılıçlı, Dilektasi, Gorsi, Tuyern, Koçsırti, Sernan, Xîlbasu, Nedarun, Xosek, Canakcı, Yıgıtbası, Aydınlı, Derebueyt, Baıgoze, Asksuer, Cevırme, Ver Kı Kal, Vartax and Cotla Villages. The people in these villages told and we collected. These are the villages of Genc. I gave importance to Zazaki language of Genc.I travelled around Genc, pointed out the spêeches and listened to the words. They told. I wrote.