Hâlid el-Ezherî`nin Şerhu Mukaddimeti`l-Âcurrûmiyye adlı eserinin edisyon kritiği

Abstract

Çalışmamız, Arap dilinin öğrenim ve öğretim tarihi içinde önemli bir yer tutan büyük dil âlimi Hâlid el-Ezherî'nin Şerhu Mukddimeti'l-Âcurrûmiyye adlı eserinin tahkikli neşrini ortaya koymayı hedeflemektedir. Burcî Memlükler döneminde Mısır'da doğup yaşayan şârih, 36 yaşından sonra ilim dünyasına adım atmış olmasına rağmen, özellikle nahiv alanında kaleme aldığı eserlerle döneminin en önemli âlimlerinden biri olmayı başarmıştır.Muhtasar türünde yazılmış olan bu eser, talebeye nahiv öğretmeyi kolay hale getiren bir üslupla kaleme alınmış olası sebebiyle diğer nahiv kitapları arasındaki önemini korumuştur.Çalışmamızın giriş bölümünde, nahiv ilmi hakkında tarihî bilgi verildikten sonra, ortaya çıkan dil mektepleri/ekollerinin temel bakış açıları ve temsilcilerine değinilmiş, ayrıca bu ekollere mensup nahiv âlimleri tarafından telif edilmiş kaynaklar zikredilmiştir.Birinci bölümünde, İbn Âcurrûm'ın hayatı hakkında bilgi verildikten sonra Mukaddimetü'l-Âcurrûmiyye metni tanıtılmış, Şârih el-Ezherî'nin hayatı ve eserleri incelenerek, tezimize konu olan eserin Şârih'e aidiyeti konusu ele alınmıştır.İkinci bölümünde eserin dünya kütüphanelerinde mevcut olan nüshaları incelenmiş, daha önce eser hakkında gerçekleştirilen çalışmaların tahlîlleri yapılmış ve yeni bir edisyon kritik çalışmasına duyulan ihtiyacın nedenleri ortaya konmuştur. Tahkik çalışmasında esas kabul edilen nüshaların incelenmesi yapılarak, edisyon ktirik çalışmamızda takip edilen yöntemler hakkında bilgi verilmiştir.Üçüncü bölümde, geleneksel bölümlere ayırma şeklinden farklı olarak `i'rab, âmil ve ma'mul` taksîmini esas alan, `Mâü'l-Hicâziyye ve `Atf-ı Beyân` gibi konularda farklı görüşleri beyan eden eserin tahkikli neşri yapılmıştır.

This study aims to present publicationenquiry of `Sharhu Mukaddimeti'l-Âjurrûmiyyah` by Khalid al-Azhari who takes an important place in the history of education and training of Arabic language. Al-Azhari was born and raised in Egypt during the Borjî Mamluks. He was one of the most important scholars of his time, especially after his work in the field of nahv ( syntax ), although he had stepped into the world of science after he was 36 years old.This work, which was written in a compendious form, preserved the importance among other nahiv books because it was taken in a method that makes it easy to teach syntax.In the introduction of the study, historical information about the syntax science was given. Then outlines and representations of the emerging language schools were mentioned, and the sources copyrighted by the nahv scholars belonging to these schools were cited.In the first part of the study, the text of Mukaddimat al-Âjurrûmiyyah was introduced after the information about the life of Ibn al-Âjurrûm, the life of al-Azheri, the commentator, and his works, which is the subject of our thesis, and its belonging to al-Azhari is investigated.In the second section the copies of the work in the world libraries has been examined, the previous researches about the work have been analyzed and the reasons for the need for a new critical edition study has been explained. The copies that were accepted as the basis of the investigation were examined and information about the methods followed in our critical editorial study was given.In the last chapter of the study, the critical edition of the work which base on the distinction of `i'rab, âmil and ma'mul` unlike the traditional partitioning method and which declares different views in areas such as `Mâu'l-Hejâziyyah and` Atf Beyân ` has been published.