Küresel ve bölgesel güçlerin 2003 sonrası Irak siyasetine etkisi

Abstract

Bu tez çalışmasında, uzun süre Osmanlı Devleti'nin yönetimi altında kalan, Osmanlı Devleti'nin dağılmasıyla birlikte İngiltere'nin hakimiyetine geçen, 1932 yılında bağımsızlığının ardından diktatörler ve savaşların etkisinden kurtulamayan ve en son olarak ta İkinci Körfez Savaşı'nı yaşayan Irak'ın, savaş sonrası oluşturulan siyasetinde küresel ve bölgesel güçlerin etkisi ele alınmaktadır.Buna göre, küresel güç merkezi olarak ABD ve bölgesel güç merkezleri olarak kabul ettiğimiz Türkiye, İran, Suriye ve İsrail'in Irak politikaları ve İkinci Körfez Savaşı sonrası Irak siyasetine etkileri incelenmiştir. Irak'ta devam eden siyasi, ekonomik, güvenlik ve insanlık sorunları sadece bu ülkeyi değil, tüm bölgeyi hatta dünyayı yakından ilgilendirmektedir. Irak, jeopolitiği, petrol rezervleri, sosyal, etnik ve mezhepsel özellikleri ile mevcut sorunları kolaylıkla siyasal sınırlarının ötesine taşıyabilmektedir. Ülkenin etnik ve mezhepsel çeşitliliğinin siyasal sınırlarının ötesinde de devam etmekte olması, Irak merkezli sorunların bu ülkenin topraklarında çevrelenmesine imkan vermemekte, sorunlar çevre ülkelere de yayılmakta ya da onları etkilemektedir. Dolayısıyla, 2003 sonrası Irak siyasal yapılanma sürecinde, ABD tarafından hazırlanan yeni Irak Anayasası çerçevesinde devlet yapısı ve yönetim şeklindeki değişim ve bu değişimin Irak'ı yönetecek hakim güç unsurlarında yol açacağı değişiklik analiz edilmiştir.Bu çerçevede toplam üç bölümden oluşan bu çalışmada, teorik zeminde güç, küresel ve bölgesel güç kavramları, küresel ve bölgesel güç merkezleri tanımlanmakta, Irak'ın stratejik önemi, Birinci Körfez Savaşı'ndan itibaren Irak'ın bugünlere gelmesine neden olan tarihi süreci ve uluslararası politikada Irak vurgulanmakta, İkinci Körfez Savaşı sonrası Irak siyasal rejiminin yeniden tesisi, küresel ve bölgesel güçler bağlamında anlatılmaktadır.

In this thesis, the impact of global and regional powers on Iraq, since Second Gulf War is studiedAccordingly the Iraq policies of the US as a global power and Turkey, Iran, Syria, Israel as regional powers and the effectes on Iraq policies after Second Gulf War are analyzed. It is argued that on going social, political, economic and security problems in Iraq is closely concerns not only Iraq, but also the whole world. It is discussed that with it?s geopolitics, oil reserves, and cultural features brings its problems across borders. Iraq?s political restructuring process after 2003 in the context of Iraqi constitution which supervised by the US and the new political structure and changings in administration process is analysed.The thesis includes three chapters: this thesis the first chapter lies the theoretical framework and explain the concepts such as power; global power, regional power; global and regional power centers. The second chapter looks at he geostrategic and geopolitical importance of Iraq. Its historical background from the Cold War the the Second Gulf War. The third chapter analyzes the reconstraction of Iraqi political regime the context of global and regional powers.