Molla Abdulkadir Muşeki`nin mevlidi (Metin ve inceleme)

Abstract

Mevlitler, Peygamber sevgisinin dile getirildiği duygu yüklü şiirlerdir. Hz. Peygamber'in vefatından yıllar sonra ortaya çıkmasına rağmen İslam coğrafyasında kabul görmüş, benimsenip törenlerde okutulmuştur. Hz. Peygamber sevgisini anlatan bu şiirler, toplumda o kadar çok sevilip içselleştirilmiştir ki neredeyse kutsal metin hüviyetindedir. Mevlit, Arap toplumunda ortaya çıkmış, zamanla diğer toplumlarda da karşılık bulmuştur. Mısır'da, İran'da ve Türkiye'de çok sayıda mevlit yazılmıştır. Zazaca konuşulan çevrelerde eski tarihli mevlit bulunmadığından, ilk dönemlerde Kürtçe yazılan mevlit okutulmuştur. Molla Ahmedi Xasi'ye ait ilk Zazaca mevlitten sonra son yıllarda özellikle Bingöl ve çevresinde çok sayıda Zazaca mevlit yazılmıştır. İnceleme konumuz olan Molla Abdulkadir Muşeki'ye ait Mevlidê Nebi adlı eseri de bu mevlitlerdendir. Molla Abdulkadir Muşeki'ye ait Mevlidê Nebi eseri, klasik mevlit kuralları çerçevesinde yazılmış, şekil ve muhteva bakımından mevlit geleneğine bağlı kalınmıştır. Zazaca'nın Bingöl merkez ağzı ile yazılan Mevlidê Nebi eseri, on beş başlık bölüm ve 268 beyitten oluşmaktadır. Anahtar Kelimeler: Klasik Zaza Edebiyatı, Mevlidê Nebi, Molla Abdulkadir Muşeki, Zazaca.

Mewlidan dı eşqê Hz. Peyxember ca geno u bı hisiyat nusiyeni. Mewlidi verini, mergê Hz. Peyxemberi ra pey nusiyayi; labelê cayi ki bısılmaneyi tede cuyeni, ıni cayan dı ameyi qebulkerdış u biyi vıla. Şari hındêk zaf mewlidan ra hes kerdo ki, wextan ra pey nuşteyê mewlidi zê nuşteyê bımbareki ameyo zanayiş. Mewlidi, dora verin miyanê Ereban dı ameyi nuştış. Wextan ra pey heme memleketanê bısılmanan dı ameyi şınasnayiş. Mısır, İran u Tırkiye dı zaf mewlidi ameyi nuştış. Miyanê şarê Zazayan dı nuşteyi mewlidan zaf kıhan niyi, ıno rıd ra miyanê şar dı vêrciyon Mewlidê Kurdi ameyo wendış. Mewlido tor verin ê zıwanê Zazaki, hetê Mala Ehmedê Xasi ra ameyo nuştış u ıno wext ra pey bı xısusiyet Çolig u mıntıqayanê dormaleyê Çoligi dı zaf omari dı mewlidi Zazaki ameyi nuştış. Mewlido ki ma ıno tez dı tetqiq kerdo miyanê inan dı ca geno. Mewlido ki hetê Mala Abdulqadirê Muşeki ra ameyo nuştış, hetê muhtewa u nuştışi ra, goreyê qural u qaideyê mewlidan ameyo nuştış. Kıtabê Mewlidê Nebi, bı fekê merkezê Çoligi nusiyayo. Ino Mewlid, 15 qısım u 268 beyiti ra ameyo meydan. Çekuyi Muhimi: Edebiyatê Zazaki ê Klasiki, Mewlidê Nebi, Mala Ebdulqadir Muşeki, Zazaki.