19.yy`da Osmanlı Devleti`nde Himâyecilik

Abstract

Osmanlı Devletinde XVI. yüzyıldan itibaren siyasi ve ekonomik nedenlerle yabancılara verilen kapitülasyonlar zamanla imparatorluk sınırları içerisinde yabancıların kendi hukuklarına göre yaşamalarına imkân tanımıştır. Bu ayrıcalık yabancıların hizmetlerinde bulunan kişilere de sağlanmıştır. Osmanlı tebaası olan gayrimüslimlerin sosyal ve ekonomik nedenlerden dolayı bu kesimle yakınlaşması devletin ekonomi ve toplumsal hayat üzerindeki hâkimiyetini azaltmıştır. Avrupa ile yakınlaşırken, Osmanlı toplumundan uzaklaşan bir ayrıcalıklı sınıf ortaya çıkmıştır. Bu sınıf her türlü dini, siyasî ve ekonomik alanda Avrupalılar tarafından himâye edilmiştir. Bu düzensizliği ortadan kaldırma adına birçok yenilik yapılmıştır. Ne var ki; birçoğu yetersiz kalmıştır. Gayrimüslimlerin Avrupalı devletlerle olan yakınlaşması son dönem Osmanlı toplumunda gayrimüslimlerde bağımsızlık isteği olarak ortaya çıkmışken, Müslüman kesimde ise yönetim şeklinin değiştirilmesi yönünde tezahür etmiştir. Osmanlı Devleti kanunlar, düzenlemelerle bunu önleme faaliyetlerinde bulunmuştur. 1914 yılında kapitülasyonlar tek taraflı olarak ve 1923 Lozan Barış Antlaşmasıyla da tamamen kaldırılmıştır.

From the begining of XVI century, Ottoman Empire favored by giving the political and economic the capitulations to foreigners to live according to their laws within the borders of the empire. Over time, the privilige was also given Ottoman nonmuslim servants and dragomans working in consulates. When Ottoman subjects, began to be closer to Europe, the Empire has reduced its grip on the economy and social life so a privileged class emerged in Ottoman society. The social and economic balance in society has damaged.In order to eliminate all these misused practice, many attepts were implemented. The convergence of the European countries with non-muslims in the late Ottoman society has led to a request for the independence by non-muslims while Muslims tended to transform monarchy into the constitutional regime.The Ottoman State laws, regulations were implemented to prevent the activities. In 1914, Ottoman Empire declared abolition of the capitulations. With the peace treaty of Lausanne in 1923 capitülations completely abolished.