Arap edebiyatında makale ve temaları: `Abbâs Mahmûd el-`Akkâd örneği

Abstract

İnsanın duygu ve düşünce dünyasına ayna olan edebiyat birçok tür içermektedir. Bu türlerden biri de Fransız yazar Montaigne'nin 1580-1595 yıllarında yayımladığı `Essais` isimli eserinin gördüğü ilgi neticesinde bir yazın tarzına dönüşen `makale` türüdür. Makale türü Arap dünyasının Batı'yla iletişiminin yoğunlaştığı 19. ve 20. asırlarda, Batı'da ortaya çıkmış diğer yeni türlerle birlikte Arap edebiyatında hızlı bir şekilde kabul görüp kullanılmaya başlandı.Arap edebiyatının `Modern Arap Edebiyatı` olarak bilinen döneminin en yaygın türü olmasına karşın bilimsel çalışmalara konu edilmemiş olması, üzerinde çalışma yapılması gereken bir konu olarak görüldü. Makalenin incelenmesiyle birlikte makaleye tema edinilen olgularla ilgili fikir sağlama, bütüncül bir yaklaşımın sonucu olarak gerekli görüldü. Bir hayli verimli bir saha olması hasebiyle işlenecek temalar ` 'Abbâs Mahmûd el-'Akkâd` örneğiyle sınırlandırıldı. Üç bölüm halinde ele alınan çalışmanın birinci bölümünde `makale` tanımlanıp türleri tespit edilmeye çalışıldı. Aynı şekilde her yeni olanın doğasının gereği olan gelişim süreci, `makale` açısından da ele alındı. Süreçte etken olan faktörler tespit edilmeye çalışıldı. İkinci bölümde `makale` temaları için örnek şahsiyet olarak belirlenen el-'Akkâd'ın hayatı, yaşadığı dönemin sosyal ve siyasal ortamıyla birlikte ele alındı. Ayrıca yazarın edebî kişiliği ve eserleri üzerinde duruldu. Son bölümde ise el-'Akkâd'ın seçilen iki eseri çerçevesinde makale temaları tespit edilip sınıflandırılma yapıldı, ardından betimleyici bir dil kullanılarak temaların içeriği ile ilgili fikir oluşturmak üzere özetleme ve genellemelere gidildi.Sonuç olarak bu çalışmayla Modern Arap Edebiyatı'nın en önemli yazın araçlarından olan makale ve el-'Akkâd örneğinde makale temaları incelenmeye çalışıldı. Anahtar Kelimeler: Edebiyat, Arap Edebiyatı, Modern Arap Edebiyatı, Edebî Türler, Makale, Temalar

Literature which is a mirror to man's emotions and thoughts contains several types. One of these types is `essay'' which is become a writing style as a result of the rising interest of the book which named `Essais'' written by Monteigne in 1580-1595. In Arabic literature essay type was generally acknowledged and used with the other writing types which were originated in the west in 19th and 20th centuries when comminication with the west was highly intensive.It has seen a subject that researces must have done on `Modern Arabic Literature'' Because it is the most widely spread type in its period but there is not any scientific studies. It has seen necessary to form ideas for the essays in a complete approach as a result of analyzing essays. The themes are restricted with the example of `Abbas Mahmud el Akkad'' because of its richness on this field.In this study there are three partss. In the first part it's tried to identfy the descriptions of essay types. Likewise development process is dealt with in therms of essay just as every new thing's nature. It's tried to identfy the factors which are related to the process. In the second part it is dealt with the life of el Akkad in many terms like in his period's political and social ambiance as el Akkad's personility selected the major personility. Moreover it's discussed the author's literary Works and personality. In the last part two works of el-Akkad are selected and it's tried to classfy essays' themes and then conclusion and generalisations has been made to form ideas about these themes' contents by using a descriptive language.In coclusion in this study it's tried to analyse the most important writing means of Arabic literature and essays' themes on Akkad's sample.Key Words: Literature, Arabic literature, Modern Arabic Literature, literary works, essay, Theme