Taksi sürücülerinde tükenmişlik sendromu ile öfke ve saldırganlık arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı; taksi sürücülerinin genel tükenmişlik sendromu ile öfke bileşenleri (öfke duygusu, öfke ifadesi) ve saldırganlık arasındaki ilişkileri belirlemektir. Buna ek olarak, ölçeklerden elde edilen sonuçların demografik değişkenlere göre olan farklılığının belirlenmesi de araştırmanın diğer amacını oluşturmaktadır. Alanyazında taksi sürücülerinin yaşadığı tükenmişlik sendromu ile öfke ve saldırganlık arasındaki ilişkiyi birlikte inceleyen çalışmaya rastlanılmamaktadır. Bu bağlamda, araştırmanın yazına katkıda bulunacağı düşünülmektedir. Araştırmanın örneklemini gönüllü olarak araştırmaya katılan 216 taksi sürücüsü oluşturmaktadır. Ölçüm yöntemi olarak, araştırmacı tarafından hazırlanan sosyodemografik veri anketi ile Maslach Tükenmişlik Ölçeği, Sürekli Öfke-Öfke Tarz Ölçeği ve Buss-Perry Saldırganlık Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre taksi sürücülerinin Maslach Tükenmişlik Ölçeği'nden aldıkları en yüksek puan ortalamasına sahip olan boyutun kişisel başarı hissi olduğu saptanırken, ikinci olarak duygusal tükenme ve en düşük ortalamaya sahip olan boyutun ise duyarsızlaşma olduğu tespit edilmiştir. Sürekli Öfke ve Öfke Tarz Ölçeği ve Buss-Perry Saldırganlık Ölçeği'nden aldıkları puanların ise bazı demografik değişkenlere göre daha yüksek olduğu saptanmıştır. Çalışmada, Maslach Tükenmişlik Ölçeği'nde demografik özelliklere göre sadece medeni durum ve madde kullanımında anlamlı ilişki olduğu saptanırken öfke ve saldırganlık ölçeklerinden elde edilen verilerde medeni durum, toplam çalışılan süre, ekonomik durum, sigara, alkol ve madde kullanımı gibi değişkenler açısından istatistiksel yönden anlamlı farklılıklar olduğu bulgulanmıştır.Buna göre araştırmadan elde edilen sonuçlarda, fiziksel saldırganlık ve öfke düzeyleri ile yaş arasında negatif yönde anlamlı bir ilişkinin olduğu, duyarsızlaşma ve sözel saldırganlığın evli olanlarda daha yüksek olduğu, 10 yıldan çok çalışanların düşmanlık puanlarının daha yüksek olduğu, düşük ekonomik duruma sahip olanların öfke kontrol puanlarının yüksek olduğu, sigara kullananların toplam saldırganlık puanlarının, sigarayı bırakanlara ve hiç sigara kullanmayanlara göre daha yüksek olduğu, ayda birkaç kez alkol kullananların öfke içte puanlarının yılda birkaç kez alkol kullananlara göre daha yüksek olduğu, madde kullanmayanların kişisel başarı düzeyinden aldıkların puanların daha yüksek olduğu tespit edilirken madde kullananların sürekli öfke, öfke içte, öfke dışta ve fiziksel saldırganlık puanlarının daha yüksek olduğu saptanmıştır. Aynı zamanda yapılan regresyon analizi sonucuna göre sürekli öfke ve sözel saldırganlık boyutlarının duygusal tükenme ile pozitif yönlü anlamlı bir ilişkisinin olduğu, öfke kontrol boyutunun kişisel başarı ile pozitif yönde anlamlı bir ilişkisinin olduğu, sözel saldırganlık ve fiziksel saldırganlık boyutlarının duyarsızlaşma ile pozitif yönde anlamlı bir ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak araştırmamızda tükenmişlik ile öfke ve saldırganlık arasında pozitif yönde anlamlı ilişkilerin olduğu saptanmıştır.

The main purpose of this study is; to determine the relationship between general burnout syndrome and anger components (anger, anger expression) and aggression. In addition, the other purpose of the study is to determine the differences of the results obtained from the scales according to the demographic variables. In the literature, there is no study examining the relationship between burnout syndrome experienced by taxi drivers and anger and aggression. In this context, it is thought that the research will contribute to the literature.The sample of the study consists of 216 taxi drivers who voluntarily participated in the study. Sociodemographic data questionnaire prepared by the researcher and Maslach Burnout Inventory, Trait Anger-Anger Style Scale and Buss-Perry Aggression Scale were used as measurement methods. According to the findings obtained from the study, it was found that the dimension with the highest mean score obtained from the Maslach Burnout Scale was personal accomplishment, secondly emotional exhaustion and the lowest mean dimension were depersonalization. On the other hand, the scores obtained from the Anger and Anger Style Scale and Buss-Perry Aggression Scale were higher than some demographic variables. In the study, it was found that there was a significant relationship only in marital status and substance use according to demographic characteristics in the Maslach Burnout Scale, but statistically significant differences in terms of variables such as marital status, total worked time, economic status, smoking, alcohol and substance use in the data obtained from the anger and aggression scales. According to the results of the study, it was found that there was a significant negative relationship between age and physical aggression and anger level, the higher the level of depersonalization and verbal aggression in married ones, the higher the hostility scores of the employees more than 10 years. That the total aggression scores of the smokers were higher than those who cut smoking and didn't smoke before, and those who consumed alcohol several times a month had higher scores than the ones who consumed alcohol a few times a year. Trait anger, anger in, anger out and physical aggression scores were found to be higher.At the same time, according to the results of the regression analysis, it was found that the dimensions of trait anger and verbal aggression had a positive relationship with emotional exhaustion, anger control dimension had a significant positive relationship with personal success detected.