Cumhuriyet`in kuruluşundan günümüze İstanbul`da düzenlenen kentsel tasarım yarışmaları bağlamında Beşiktaş Meydanı örneği

Abstract

Meydanların oluşumunu ve nasıl kullanıldıklarını anlamak için öncelikle kentsel tasarımın işlevini anlamalıyız. Kentin omurgasını meydanlar ve sokaklar oluşturur. Bu mekânlar kent yaşamının gerçekleştiği alanlardır. Bu nedenle mekânsal kalitenin elde edilmesi için yarışmalar düzenlenir. Kurumlar çeşitli nedenlerle yarışmalar düzenleyebilirler fakat bu yarışmalar öncesinde derinlemesine bir etüd çalışması gerekmektedir. Buradan çıkan ihtiyaç listeleri doğrultusunda yarışmalar düzenlenir ve kazanan projeler ödüllendirilir. Tezin birinci bölümünde kentsel tasarım kavramı ve kriterlerine değinilmektedir.İstanbul'da 1935-2009 yılları arasında düzenlenen tüm mimari proje yarışmalarına ve oradan yola çıkarak da İstanbul'da 1935-2009 yılları arasında düzenlenen tüm kentsel tasarım / meydan düzenleme yarışmaları incelendiğinde,1980'li yılların sonunda ardarda düzenlenen 4 kentsel tasarım / meydan düzenleme yarışması olduğu görülmektedir. Üsküdar, Taksim, Beyazıt ve Beşiktaş. Bu meydanlar için 1987-1990 yılları arasında kentsel tasarım / meydan düzenleme yarışmaları yapılmış ancak bu projeler uygulanmamıştır. Bu bağlamda tezin ikinci bölümünde 1990 yılında Beşiktaş Belediyesi'nin düzenlemiş olduğu `'Beşiktaş Meydanı ve Çevresi Kentsel Tasarım Proje Yarışması'' incelenmiş, birincilik ödülünü kazanan Mimar Tanju Edige ve Mimar Bereket Uluşahin'in bile bugün ellerinde olmayan projenin detaylarına ulaşılarak o dönemde, yaklaşık 20 sene evvel Beşiktaş Meydanı için ne gibi öneriler, çözümler buldukları tespit edilmiştir. Yine ikinci bölümde 2005 yılında Beşiktaş Belediyesi'nin İstanbul Büyükşehir Belediyesine gönderdiği avan proje ve 2005'ten beri bu avan proje için onay bekleyen Beşiktaş Belediyesi'nin 4 yıllık bekleyiş sürecinde `geçici bir çözüm' üreterek Barbaros Bulvarı'nda ufak tefek değişiklikler yaparak uyguladığı proje ele alınmaktadır. 28 Mayıs 2009 tarihinde ilk aşaması Anıtlar Kurulu'nca onaylanan avan proje de incelendikten sonra üçüncü bölümde 1990 yılındaki yarışma projesi ile 2009 yılında onaylanan proje arasındaki benzerlikler ve farklılıklar ortaya konulmaktadır.Elbette asıl sorun bu yarışmaların uygulanabilirliğini sağlayabilmektir. Devlet dairelerine ait binalar veya konutlar ile ilgili yarışmalar hızlıca sonuçlandırılıp uygulandığına göre, aslında kentsel tasarım yarışmalarının da uygulanma ve halk tarafından deneyimlenme hakkı vardır. Yarışmalara katılım sağlandıkça Türkiye'de de mimarlık gelişecektir ve kentsel sorunlara getirilecek olan çözümler de artacaktır. Bu çözümler kâğıt üzerinde kalmamalı ve İstanbul'un her semtine seçimler öncesi meydan vaat eden kişi ve kuruluşlar, kente mimari bir kimlik kazandıracak olan meydan projelerinin uygulanmasını sağlamalıdır.

We need to understand the function of urban planning in order to conceive the formation of the public squares and how they are used. A city is a mechanism that takes shape according to the needs of its users. Architectural competititons appear according to these needs. Institutions can organise architectural competititons for any reason but beforehand they need to work on a survey then depending on the results, competitions are arranged and the winning projects are determined. Urban design conception and criterions are mentioned in the first chapter of the thesis.In the second chapter, when we look at all of the architectural project competitions which were arranged between 1935-2009 in Istanbul, we see that there were only four urban planning competitions coming consecutively at the end of the 1980?ies. Üsküdar, Taksim, Beyazıt and Beşiktaş public squares. None of these winner projects were realized as we see. Municipality of Beşiktaş arranged a competition called `Architectural Design Competition for the Beşiktaş Public Square and Environment? in 1990. The winner group including architects Tanju Edige and Bereket Uluşahin does not have the copy of the project at present. Having reached the details of the winner project for this competition it is possible to see how architects solved the problems and suggested solutions nearly 20 years ago for the Beşiktaş Public Square. After analysing the competition project of Beşiktaş Square, we see the new project for the same area which was started in 2005 and waited for four years to be accepted by the Istanbul Directorate of Projects. Beşiktaş Municipal Corporation designed the first draft for the Beşiktaş Square and this new project was transmitted to the Istanbul Metropolitan Municipality to be accepted. During this expectancy in four years, Municipality of Beşiktaş did small innovations for the community in Barbaros Boulevard and named it as a `temporary solution?. At 28 of May 2009 the new project is accepted by High Council of Immovable Monuments and Antiquities. After analysing the last project that is being established by the Government, we note the differences and similarities of the 1990?s competition project and the new project that is being accepted in 2009 in chapter three.The main problem about architectural competitions are to satisfy the applicability of the winner projects. Actually the government buildings or residences are rapidly constructed in Turkey, so that winner projects of urban design competitions have rights to be constructed and to be experienced by the users as well. As long as attendancy for the competitions continues; architecture in Turkey will be evolving and on due to this evolution the solutions for the urban planning will be increased. These solutions should?nt remain on the papers and the authorised individuals and firms should apply these urban designs which may bring in new architectural identities to the city.