Farklı inceliklere sahip mermer ve Bayburt taşı atıklarının lif donatılı geopolimer bağlayıcılı sistemlerde kullanılması

Abstract

Türkiye doğal taş bakımından oldukça zengin bir ülkedir. Birçok ilimizde endüstriyelleşmiş ya da endüstriyelleşmekte olan doğaltaş üretimi ülkemizin ekonomik kalkınmasında önemli bir rol üstlenmektedir. Ocak ve atölye işletmeciliği ile yapılan doğaltaş üretimlerinde yaklaşık %30-70 oranında atık ürün oluşturmaktadır. Bu atıkların bir kısmı inşaat sektörü başta olmak üzere birçok alanda değerlendirilmektedir. Ancak çoğunluğu atık sahalarında depolanmaktadır. Bu atık sahalarından rüzgâr ve yağmur erozyonu ile taşınan partiküller tarım arazilerini kirletmekte, içme sularını tahrip etmekte ve tozlaşma sonucunda doğa kirliliği oluşturmaktadır.Bayburt Taşı (BT) orijin olarak tüf/tüfit yapılı taş grubundadır. Kimyasal olarak yüksek oranda silis içermekte ve bu silissi yapı genel olarak zeolit minerallerinden meydana gelmektedir. Bayburt ilindeki rezervin yaklaşık miktarının 180 milyon metreküp olduğu MTA tarafından yapılan araştırmalarda belirtilmiştir. BT genel olarak dış duvar kaplaması, denizlik ve yüzey kaplamalarının yanı sıra çeşitli restorasyon işlerinde, köprü, cami ve çeşme gibi imalatlarda kullanılmaktadır. BT'nin ocak işletmeciliğinde modern yöntemlere geçilememesi sebebiyle %70'e varan verim kayıpları oluşmaktadır. Bu verim kaybı atık oranını artırarak tarım arazilerini ve havayı kirleterek çevre problemlerine sebep olmaktadır. BT üretimindeki atıklar depolama sorunlarını da beraberinde getirmektedir.Bu tez çalışmasında, yapı malzemesi biliminin son zamanlarda ilgi gören konularından, sürdürülebilirlik ve enerji tasarrufu sağlayan malzemelerden biri olan geopolimer malzeme üretilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda çalışmada NaOH yapılı bir alkali aktivatör kullanılmış olup BT atıklarından yüksek dayanımlı kompozit yapı malzemesi üretilmesi planlanmıştır. Deneysel çalışmalarda Bayburt bölgesinde bulunan, farklı oranlarda mermer atıkları (MA) ile BT kullanılarak NaOH ile aktive edilmiş geopolimer kompozit malzemeler üretilmiştir. Çalışma üç aşamada tamamlanmıştır. BT ve MA 125 mikron ve 10 mikron olmak üzere iki incelikte öğütülmüştür. Ardından öğütülen malzemeler farklı oranlarda polipropilen mikro lifli ve lifsiz halde karıştırılarak 10 mol derişime sahip NaOH çözeltisiyle birlikte hamur haline getirildikten sonra kalıplara yerleştirilmiş ve 90 gün boyunca laboratuvar ortamında bekletilmiştir. Son olarak elde edilen sertleşmiş numuneler üzerinde 7, 28 ve 90 gün yaşlarında basınç dayanımı, eğilme dayanımı, birim hacim ağırlık, su emme, kapiler su emme, aşınma direnci ısıl iletkenlik ve yüksek sıcaklığın dayanım üzerindeki etkileri test edilmiştir. Ayrıca numuneler üzerinde civa püskürtmeli porozimetre (MIP), x-ışını oksidal spektrum analizi(XRF), x-ışını kırınımı yöntemi (XRD) ve taramalı elektron mikroskobuyla (SEM) mikro yapı görüntüleme analizleri de gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonucunda %60 BT kullanımında 90 günde herhangi bir presleme işlemi yapılmaksızın lifsiz kompozitlerde yaklaşık 34 MPa, lifli kompozitlerde 39 MPa basınç dayanımına ulaşılmıştır. Görünür porozite değerleri yaklaşık % 25-45 oranlarında olan geopolimer kompozit malzemenin genel olarak su direncinin zayıf olduğu belirlenmiştir.

Turkey is a quite rich country in terms of natural stones. Industrialized or ongoing industrialization production of natural stones is taking important role in a lot of city. Production of natural stones which making by mining or factory brings into waste at the rate of 30-70 %. A part of these wastes have been used in the construction sector and the others used the other fields. But most of them are stocked up in the waste field. The wastes stocked in the waste fields pollute farms, potable waters and also nature by way of wind and by becoming dust.Bayburt Stone (BS) is originally in the geological group of tuff/tufite. As chemically, it contains highly silica, and the form of it derive from the zeolite minerals. According to the MTA values, there is 180 million cubic meter BS reserve in Bayburt region. BS is mostly using in siding of buildings, shipping and covering of surfaces. Moreover, it is also used in restoration of mosques and production of water fountains. Due to the lack of modern methods in production of BS, efficiency of production is about 30%. This production mistakes increased rate of waste, and so causing pollution with environmental problems. Furthermore increasing wastes in the future will cause more storage problems.In this study of thesis, geopolymer material produced which has eco efficiency and sustainable material that is the one of the most interest subject for the science of construction materials recently was aimed. In this context, an alkali-activator (NaOH) was used to produce high-strength composite material contained wastes of BT and marble. Different rates of marble waste (MA) and BS which exist in Bayburt region are used in the experimental studies. Then composite materials were produced with the wastes activated by NaOH. Study was performed in three phase: I) BT and MA grinded as two different fineness such as 125 micron and 10 micron. II) Grinded samples mixed with different ratios of polypropylene micro fibers and without fibers. Accordingly solution of NaOH with 10 molar concentration was added the mixtures and produced pastes placed steel molds. And then they waited in laboratory for 90 days. III) Finally, specimens tested on compressive strength, bending strength, weight per unit of volume, water absorption, capillary water absorption, abrasion resistance, thermal conductance and effect of high temperature on strength. Also samples were analyzed by Mercury Intrusion Porosimetry, X-Ray Diffractometer, X-Ray Fluorescence and Scanning Electron Microscope. After the study, without any pressing non-fibrous composites reached to 34 MPa, fibrous composites reached to 39 MPa after 90 days. Geopolymer composite materials have 25-45% apparent porosity approximately and also they have vulnerable to the water.