Tarihi kent merkezinin herkes için tasarım ilkeleri açısından incelenmesi; Edirne örneği

Abstract

Tarihi çevreler kentlere kimlik kazandıran, hem tarihi, hem kültürel değerlere sahip, korunması ve gelecek nesillere aktarılması gereken özgün yerlerdir. Genellikle, bu çevreler turist çekim alanları da oldukları için halkın yoğun kullandığı kentsel mekânlardır. Hem yerli hem de yabancı turistlerin ziyaret etmesi nedeniyle, kullanıcı grubunu, her yaş ve yetiden bireyler oluşturmaktadır. Başka bir ifadeyle, turizm aktivitesinin en çekici mekânlarından olan tarihi çevreler herkesin ziyaret etme hakkı olan kamusal alanlardır.Tarihi çevrelerde bulunan tarihi yapılara ve bu yapıların oluşturduğu kamusal mekânlara, turistin dolaşım hakkı ve seyahat özgürlüğü düşünülerek, kent halkı bilinçlendirilmeli, ziyaret açısından fırsat eşitliği sağlanmalıdır. Kamusal özellikteki tarihi çevrelere ve bu çevreyi oluşturan yapılara özürlü insanlar, yaşlılar, çocuklar, yürüme güçlüğü çekenler, yabancı turistler için de erişim olanakları sağlanmalıdır. Bu erişim sağlanırken tarihi yapıların özgün karakteri korunarak zarar verilmemeli ve tarihi çevre herkesin kullanımına uygun hale getirilmelidir.Bu bağlamda Edirne Tarihi Kent Merkezindeki kentsel mekân ögeleri Kevin Lynch?in tanımladığı 5 ana eleman üzerinden; yollar, kentsel bölgeler, sınırlar, nirengi noktaları ve düğüm noktaları, herkes için tasarım ilkeleri ile ilişkilendirilmiştir. Tarihi Kent Merkezi?nde yapılacak olan kentsel tasarım çalışmalarında yukarıda bahsedilen ögelerin herkes için tasarlanabilir olması, her ögenin alt bileşenlerinin de mutlaka düşünülmesi suretiyle sağlanabilir. Bu çalışmada, kentsel tasarım ögelerinin alt bileşenleri de dâhil edilerek herkes için tasarıma uygunlukları belirlenmiştir. Buna göre, Edirne Tarihi Kent Merkezinde kentsel tasarım elemanlarının herkes için tasarıma uygunluğunda en yüksek oran %66 ile yollara ait alt bileşen olan yürüyüş yüzeylerinde belirlenmiştir. Başka bir ifadeyle yürüyüş yüzeyleri %66 oranında herkes için tasarıma uygun tespit edilmiştir. En düşük oran ise, %33 ile düğüm noktalarında görülmüştür. Bu durum yolcu-indirme bindirme alanlarının ana girişe uzak olmasından kaynaklanmaktadır. Son olarak, inceleme alanının herkes için kullanımını ve erişilebilirliğini sağlayan önerilerde bulunulmuş ve bu önerilerde çevrenin özgün yapısının devamlılığı için azami özen gösterilmiştir.

Historical enviorenments are unique places that give identities to cities; contain both historical and cultural values and must be preserved and transmissed to future generations. Since these historical places are touristic urban spaces, they are also intensely used by city residents. This occupant group consists of a variety of individuals from different age or social background. In other words, the aforementioned places are attractive public areas for all domestic & foreign tourists.In order to visit historical buildings and public open spaces that are surrounded by these historical buildings, equal opportunity must be ensured and city residents must be informed to raise awareness on fredoom of mobility and travelling. Accessibility must be provided in historical public areas and buildings for people with disabilities, elderly people, children and tourists. While providing the accessibility, original characteristics of the historical buildings must be protected; and historical environments should be adapted according to everyone?s needs.This project determined the compliance of 5 urban spaces elements defined by K. Lynch in Edirne historical city center to design for all principles. In the historical city centers, Lynch?s elements- road, node, landmark, district and edges- must be designed according to design for all. For instance, in order to provide accessibility for everyone, a street & its sub-components must be taken into account as pawerent width, surface, ramp, tactile paving. In this study, sub elements of urban design items are also included and their appropriateness to design for everybody is determined. According to this, for urban design items in the Edirne historical city center, the highest ratio of appropriateness to design for everybody is 66% which is determined on the walking surfaces that are sub elements for the region. In other words, walking surfaces are detected 66% appropriate to design for everybody. The lowest ratio is 33% which is determined in the crucial points. This situation arises because the passenger stop points are far away from the main entrance. Last of all, some recommendations are made for the investigated area being available for everybody and in these recommendations; maximum attention is given in order to sustain original structure of the environment. All of these components need to be designed in the context of the principles of equal usage, flexibility of use, the tolerance for error, perceptible information, low use of physical force and so on. This study ends with recommendations intended for design to all and each of them are specifically developed for the Edirne historical city center.