Konut üretiminde bir yönetişim modeli olarak TOKİ

Abstract

Bu tez çalışmasının amacı, ülkemizde konut konusunda bir yönetişim modeli olan TOKİ uygulamalarının sonucu ortaya çıkan sorunların irdelenmesi ve mümkün olduğunca istismarı olanaksız çözüm önerilerinin getirilmesidir.Bu tez kapsamında, dünya ve Türkiye ölçeğinde konut sorunu ve nedenleri, hükümetin konut sorunundaki yeri, kent ve kentli olma, göç, gecekondu sorunu, TOKİ?nin hedefleri, girişimcilik yasaları, yetkileri, rant sağladığı kısım ve kuruluşlar, eksiklikler, dengesizlikler, konut üretimindeki yanlışlar, doğrular, nedenleri, bu konuda devletin gücü, uygulanan politikalar, üretilen piyasalar, toplumun gelenekleri ve yapısı incelenmiştir. Ülkemizdeki konut eksikliğinin ve plansız kentleşmenin nedenleri, bu durumu bir pazara dönüştürüp, bundan rant elde etmek için oluşmuş olan firmalar ve durumları açıklanmıştır. Ayrıca, TOKİ?nin oluşturduğu konut modellerinin yanlış yönleri, mevcut konutların dar gelirli aileler için uygun olmadığı, TOKİ tüccar gözüyle ihtiyaçtan fazla lüks konut ürettiği ve piyasaya arz ettiği de ele alınmaktadır. TOKİ? nin ihtiyaca sayı olarak cevap vermediği sonucundan hareketle dar gelirli kesim için uygun biçimde ve sayıda konut modeli önerisi olmadığı ve lüks konut arzının inşaat sektörüne getirdiği olumsuzlukları, halkla paylaşılmayan ve insanın temel gereksinmelerine duyarlı olmayan bir yönetişim şekli de belirtilmektedir. Ayrıca, TOKİ ile ilgili kanunların ve yönetmeliklerin ve bunlara bağlı olarak uygulamalarının incelemesi yapılmıştır. TOKİ kavramı, TOKİ`nin kurumsal yapısı ve işleyişi, yasalar, bünyesindeki firmaların durumları tartışmalı ve karşılaştırmalı bir şekilde belgeler üzerinden değerlendirilmiştir. TOKİ?nin sektöre fayda ve zararları tüm yönleriyle tespit edilmeye çalışılmış, kentsel dönüşüm adı altında yapılan işlemlerin doğru ve yanlışlarının araştırılmasının sonuçları gösterilmiştir. Türkiye?de yapılan en yaygın yolsuzluk türü olan siyasal rant açısından durum, kamu ihalelerinin daha kolay yapılabilmesi için değiştirilen kanunlar, ihalelerin nasıl yapıldığı, kimlere ve neden verildiği, iktidara yakınlıkları, kamu kurum ve kuruluşların (Kiptaş gibi) özel sektörün bu oluşuma sağladıkları katkı, kendi içindeki faydalanma, büyüme, sektörün aldığı yaralar, ihtiyaç sahiplerinin ne denli istifade ettiklerinin araştırılması, hata ve eksiklerin belirlenmesi, alt, orta ve yüksek gelirli bireylere yapılan ve /veya yapılacak konut ihtiyacı için doğru modellerin oluşturulması, doğru yönetişimin adımlarının belirlenmesi, bu doğrultuda yeni ve uygun modellerin geliştirilmesi açıklanmıştır.Sonuç olarak, yukarıda sıralanan nedenlerin yanlışlarının irdelenerek doğru öneriler getirilmesi, kentsel dönüşüm adı altında yapılan işlemlerin fayda ve zarar, doğru ve yanlışlarının araştırılması yapılarak mümkün olduğunca istismarı olanaksız görünen bir konut modeli ile insan memnuniyeti odaklı bir yönetişim ve yaklaşım önerisi ele alınmıştır.

The aim of this study is to examine the problems which is caused by the implementations of TOKİ as a governance model about dwelling in our country and to put forward solutions which cannot result in exploitation as far as possible.Dwelling problems and its causes in Turkey and all around the world, the role of the government in the dwelling problem, the state of being the urban and urban dweller, immigration, illegal housing problems, the purposes of TOKİ, entrepreneurship regulations, its authorisation, sections and institutions from which it gets unearned income, deficiencies, instabilities, errors in dwelling production, its proper aspects, its causes, the sanction power of the government about it, implemented policies, generated markets, the structure and traditions of the population are studied throughout this study. The causes of dwelling deficiencies and uncoordinated urbanization in our country and also the conditions of the companies which were formed in order to make use of this case in the form of a market and to get unearned income out of it are searched. In addition to that the wrong aspects of the dwelling models which TOKİ has formed, the fact that the available dwellings are not appropriate for families with low-income, that TOKİ has produced luxurious dwellings more than necessary and launched to the market are also dealt. Starting from the point that TOKİ cannot meet the requiremets in quantity, the fact that there are not enough and appropriate proposals of dwelling models for low-income population, the supply of luxurious dwelling have caused in negative aspests in building construction sector and that the governance model which cannot be shared with the public is not sensitive about the people?s essential requirements. Besides the regulations and legislations concerning TOKİ and applications based on them are also studied.The concept of TOKİ is interpreted disputatiously and comparatively based on the documents through the instutional structure and process of it, regulations, the state of the companies within the scope of it. The advantages and disadvantages that TOKİ has caused to the sector is determined with all aspects and the results of the studies of what is bad or good about the implementations of urban transformation is also demonstrated. The case of the most common grafting type in Turkey as a political gain, the regulations which are completely changed in order to enable public procurement easily, how these procurements are made, to whom and why they are assured, their relations with the government, public institutions and organisations (Kiptaş), the contribution of some private sector compaies to that case, the benefits they have, their growth, the problems the sector faced, to what extend the people who are in need benefited from that, determination of the errors and deficiencies, the formation of the accurate models for the dwelling requirements that are aimed at low, middle and high income people, determination of appropriate governance stages, formation of new and proper models related to this are also explained.Consequently, a dwelling model which cannot result in exploitation as far as possible together with a governance and approach proposal which is human satisfaction oriented have been studied through examining bad sides of the causes which have been dealt above and making proper suggestions, studying the advantages and disadvantages and the pros and cons of the implementations concerning urban transformation.