Yöneticilerin liderlik tarzlarının çalışanların örgüt yararına etik olmayan davranışına etkisinde duygusal bağlılığın aracı rolü

Abstract

Son yıllarda yaşanan büyük şirket skandalları örgüt yararına ama etik olmayan davranışların varlığının anlaşılmasına ve araştırmasına sebep olmuştur. Konuyla ilgili son yıllarda farklı boyutlarda birçok araştırma yapılmıştır. Bu kapsamda çalışmanın temel amacı yöneticilerin liderlik tarzları ve çalışanların duygusal bağlılık boyutunun, örgüt yararına etik olmayan davranışa etkisini araştırmaktır. Çalışmanın teorik kısmında liderlik ve liderlik tarzlarının boyutları, etik ve ahlak ilişkisi, iş etiğinin gelişimi, etik dışı davranışın nedenleri ve örgütsel bağlılık kapsamında duygusal bağlılığı etkileyen değişkenler ele alınmıştır.Araştırma kısmında örgüt yararına etik olmayan davranışla, yöneticilerin demokratik, serbesiyetçi, otokratik liderlik tarzları ve örgütsel bağlılığın; duygusal bağlılık boyutu arasındaki ilişkisel bağlar araştırılmıştır. Araştırmada, Türkiye'de faaliyet gösteren farklı şirketlerde ve tesadüfi olarak belirlenmiş çalışanlar örneklem olarak alınmıştır. Bu kapsamda, perakende, eğitim, bankacılık, sağlık, üretim, lojistik, bilgi teknolojileri, gıda, tekstil, hizmet sektörü, havacılık, enerji, finans, inşaat, dış ticaret, otomotiv, kamu, turizm, medya ve hukuk sektörlerinde çalışan 424 kişi ankete katılmıştır. Anket yöntemi ile toplanan veriler için üç farklı ölçek kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan ölçeklere doğrulayıcı faktör analizi uygulandıktan sonra araştırma değişkenleri arasındaki ilişki yapısal eşitlik modeli ile test edilmiştir.Yapılan faktör ve yapısal eşitlik modeli analizleri sonrası elde edilen bulgulara göre: katılımcıların %41'nin örgüt yararına etik olmayan davranışa eğilimli olduğu görülmüştür. Yöneticilerin demokratik, serbesiyetçi liderlik tarzı ve çalışanların duygusal bağlılığı ile örgüt yararına etik olmayan davranış arasında kısmen pozitif bir etki tespit edilmiştir. Çalışanların duygusal bağlılığı ile örgüt yararına etik olmayan davranış arasında anlamlı bir etki tespit edilmiştir. Yöneticilerin otokratik liderlik tarzı ile çalışanların örgüt yararına etik olmayan davranışları arasında bir ilişki tespit edilmemiştir.

Large corporate scandals in recent years have led to an understanding and research of the existence of unethical but pro-organizational behaviors. Many researches in different scopes have been conducted on the subject in recent years. In this regard, the main purpose of this study is to investigate the effects of managers' leadership styles and employees' affective commitment on unethical pro-organizational behavior. In the theoretical part, leadership and leadership styles, ethics and morality relation, development of business ethics and causes of unethical behavior and factors affecting organizational commitment in terms of commitment on the large scale have been elaborated.In the research, the relationship between unethical pro-organizational behavior and executives' democratic, laissez-faire, autocratic leadership styles as well as the role of affective commitment in organization commitment have been studied. In this study, participants are randomly assigned sample from employees in companies operating in Turkey. As such, 424 individuals from retail, education, banking, health, manufacturing, logistics, information technologies, food, textile, service sector, aviation, energy, finance, construction, international trade, automotive, public, tourism, media and legal sectors completed a questionnaire. The data collected through survey method using three different scales. The scales used in the study are confirmed by factor analysis and then the relationship between variables are analysed with structural equation modelling. According to the findings obtained after factor analysis and structural equation modelling, 41% of the participants are prone to unethical pro-organizational behavior. A partial positive correlation has been observed between the democratic or laissez-faire leadership styles, affective commitment of employees and unethical pro-organizational behavior. A positive correlation between employees' affective commitment and unethical pro-organizational behavior has been found. There was no correlation observed between autocratic leadership styles and employees' unethical pro-organizational behavior.