Dünyada ve türkiye`de yap-işlet-devret(YİD) modelinin incelenmesi.

Abstract

Ülkelerde teknolojik ilerlemeler, nüfusun artması ve sosyo-ekonomik kalkınmanın gerçekleştirilmesinin istenmesi nedeniyle yeni altyapı yatırımları ve buna bağlı planlamaların hayata geçirilmesi gündeme gelmektedir. Ancak öz kaynakların yetersizliği ve ihtiyaç nedeniyle artan altyapı projeleri yatırımlarının finanse edilmesinin gerekliliği ülkeleri yeni finansman modelleri arayışına sürüklemiştir. Yap-İşlet-Devret Modeli (YİD), ülkelerin kısıtlı bütçeleriyle gerçekleştiremedikleri altyapı yatırım ve hizmetlerini, özel sektörün katkılarıyla daha hızlı, etkin ve verimli bir şekilde gerçekleştirilmesine olanak sağlamaktadır. Söz konusu ülkelerde YİD modeli ile tedarik edilen altyapı projeleri ülkelerde giderek tercih edilen bir seçenek haline geldi. Bu projeler, siyasi ve ekonomik istikrarsızlığın, sosyal, teknolojik ve diğer mali olmayan faktörlerin yatırımın uzun vadede projenin mali açıdan uygulanabilirliğini önemli ölçüde etkileyebileceği doğal olarak yüksek riskli yatırımlardır. Dolayısıyla, bu projelere yatırım yapma kararı, projeyi çevreleyen finansal ve mali olmayan faktörlerin birleştirilmiş bir değerlendirmesine dayanmalıdır. Bu çalışmada, Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli çerçevesinde olan projeler, ülkeler açısından değerlendirilerek ülkelere özgü mali olmayan (risk) faktörlerin ele alınamamış olduğunu vurgulayan, yatırımcılara hâlihazırda mevcut olan karar destek sistemlerinin bir özetini ve sunduğu fırsatları ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda literatür taraması ve arşiv araştırması yöntemi kullanılmıştır.

Due to the technological advances in the countries, the increase of the population and the socio-economic development, the new infrastructure investments and the related plans have come to be alive. However, the necessity of financing investments in infrastructural projects due to the inadequacy of the equity resources and the need has led countries to look for new financing models. The Build-Operate-Transfer Model (BOT) allows infrastructure investments and services that countries can not realize with limited budgets to be realized faster, more efficiently and efficiently with the contributions of the private sector. Infrastructure projects supplied with the BOT model in these countries have become an increasingly preferred option in countries. These projects are naturally high-risk investments where political and economic instability, social, technological and other non-financial factors can significantly affect the financial viability of the project in the long run. Therefore, the decision to invest in these projects should be based on a combined assessment of the financial and non-financial factors surrounding the project. In this study, the projects within the framework of the Build-Operate-Transfer (BOT) model provide a summary of the decision support systems currently available to investors and opportunities presented by the investors, emphasizing that the country-specific non-financial (risk) factors have not been addressed. Literature search and archival research method have been used in this direction.