AHP-TOPSİS yöntemleri ile tedarikçi seçimi: Doğalgaz sektöründe bir uygulama

Abstract

İşletme bir mal ya da hizmeti, üretim faktörlerini planlı ve sistemli bir şekilde bir araya getirerek üretimi amaç güden üretim yeridir. İşletmenin en büyük üç amacı vardır. Bunlar; kâr amacı, topluma hizmet ve işletmenin devamlılığını sağlamaktır. Bu amaçlara ulaşmak için yine kısa ve uzun vadeli hedeflerle ilerlemek durumunda olmalıdır. İşletmenin kısa ve uzun vadeli hedeflerine ulaşmasında ve performansını artırmasında, tedarikçi seçimi oldukça önemli bir yere sahiptir. Tedarikçi seçimi, işletmenin mevcut iş akışı çerçevesinde araştırdığı alternatif tedarikçileri arasından kendisine faydalar sağlayacak en iyi tedarikçiyi seçmesidir. Bu faydalar istenilen ürünün en düşük maliyetle, en hızlı sürede, en kolay ödeme seçenekleri ile işletmeye ulaştırması olarak açıklanabilir. Doğru tedarikçilerin seçilmesi, şirketin satın alma maliyetlerini azaltacak, müşteri memnuniyetini arttıracak ve piyasadaki rakiplerine karşın rekabet performansını arttıracaktır. Bu çalışmada doğalgaz sektöründe aktif olan bir işletme için tedarikçi seçimi problemi ele alınmıştır. Çok kriterli karar verme yöntemlerinden AHP ve TOPSIS yöntemleri birlikte kullanılarak işletmeye en uygun ve getirisi en yüksek tedarikçinin seçilmesi amacıyla uygulanmıştır. Çalışmada, literatür incelendiğinde ve uzman kişilerle yapılan görüşmeler sonucunda yaygın olarak kullanıldığı tespit edilen maliyet, kalite, pazarlama, lojistik ve teknik kriterleri ana kriterler olarak belirlenmiştir ve bunların alt kriterleri tanımlanmıştır. AHP yöntemi ana kriterler ve alt kriterlerin önem derecesinin belirlenmesi için, TOPSIS yöntemi ise tedarikçilerin sıralanması için kullanılmıştır. AHP yönteminde kriter ağırlıkları ve TOPSIS yönteminin aşamaları için MSExcel programı ile hesaplamalar yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda, her iki yöntemin birleştirilmesi ile çözülen problemde, firma için en uygun olabilecek alternatif tedarikçi seçilmiştir.

The enterprise is a place that is combining a commodity or service, production factors in a planned and systematic way. The company has three main objectives. These are profit, service to the community and continuity of enterprise. In order to achieve these goals, it should be able to proceed with short and long term goals. The choice of supplier is very important in achieving the short and long term goals of the enterprise and increasing its performance. The choice of supplier is that the business chooses the best supplier among its alternatives, which it explores within the framework of the current workflow. These benefits can be explained as the desired product at the lowest cost, in the fastest time, with the easiest payment options. Choosing the right suppliers will reduce the company's purchasing costs, increase customer satisfaction and increase its competitive performance against its competitors in the market. In this study, the problem of supplier selection for an enterprise active in the natural gas sector is discussed. AHP and TOPSIS methods, which are multi-criteria decision-making methods, are used together to select the most suitable and most efficient supplier. In the study, literature, cost, quality, marketing, logistics and technical criteria, which were determined to be widely used as a result of interviews with experts, were determined as the main criteria and their sub-criteria were defined. The AHP method was used to determine the severity of the main criteria and sub-criteria, while the TOPSIS method was used to rank the suppliers. The benchmark weights of the AHP method and the steps of the TOPSIS method. Calculations were made with MSExcel. As a result, the alternative supplier which is the most suitable for the company has been selected in the problem solved by combining both methods.