Mahir İz: Hayatı, eserleri ve tasavvufi görüşleri

Abstract

Mahir İz Hoca, 28 Ocak 1895 yılında İstanbul'da doğmuştur. 9 Temmuz 1974 yılında İstanbul'da vefat etmiştir. Erenköy Sahra-yı Cedîd mezarlığında medfundur. Babasının kadılıkları sırasında Midilli, Balıkesir, Isparta, Medine ve Ankara'da ilk ve orta tahsilini aralıklı olarak yaparak Ankara Sultanîsi 'nden mezun olmuştur. Yüksek tahsilini de İstanbul Üniversitesi Edebiyat fakültesinde tamamlamıştır. İtinalı ve kuvvetli bir tahsil görmüş, edebî ve dînî kültürünü çok sağlam olarak elde etmiştir. Mahir İz Hoca asrımızın yetiştirdiği önemli ilim adamlarından birisidir. O siyasî, ilmî, fikrî ve sosyal yönden çok ciddi değişikliklerin olduğu bir dönemde yaşamıştır. Bu değişikliklerden bazen olumlu bazen de olumsuz yönde etkilenmiştir. Tasavvuf, edebiyat ve felsefe alanında ihtisaslaşan Mahir İz'in bu alanlar dışında her hangi bir çalışmasının olmadığı görülmektedir. Özellikle tasavvuf alanında temayüz etmiştir. Mahir İz mürşidi Mahmûd Sami Ramazanoğlu'na İntisap etmişse de tarikat sisteminde tasavvufî bir yaşantısı olmamıştır. Mahir İz tasavvuf ve tarikatların doğuşu ile ilgili kaynaklarda zikredilen görüşlerden farklı bir görüşe sahip değildir. Geleneksel anlayış doğrultusunda Mahir İz Hoca da tasavvufun Hz. Peygamber (s.a.v.) devrinde var olduğunu kabul etmektedir. Tarikatların ise daha sonra ortaya çıktığını ve sistemleştiğini belirtmektedir. Mahir İz tasavvufun kaynağının nas, akıl ve ilham olduğunu kabul etmektedir. O'nun `aklı` tasavvufun kaynaklan arasında sayması tasavvuf- kelam ilişkileri bakımından önemlidir. Böylece tasavvuf ve kelamı belli bir noktada uzlaştırmaktadır. Kaynaklarda anlatılan tasavvufî yaşamın bu güne uyarlanabilmesi için bu görüş önemlidir. Mahir İz eserlerinde ve sohbetlerinde tasavvuf ve tasavvufî kavramların açıklanması ve iyi anlaşılması için çok büyük gayretler sarf etmiştir. Tekke, zaviye ve tarikatların geçmişteki parlak faaliyetlerini anlatarak günümüzde yitirdikleri fonksiyonları ile ilgilenmiştir. Sadece olumsuzlukları söylemekle yetinmeyip hastalığın tedavi yöntemlerini de söylemiştir. Bunları yaparken de Ehl-i Sünnet ve'l Cemâat yolunu takip etmiştir. Mahir İz Hoca'nın özellikle zikir, şükür, ibâdet ve amel-i sâlihle ilgili açıklamaları, şeyh, mürşid, medrese, tekke ve zaviyelerle ilgili görüşleri orijinal ve dikkate değerdir. Örneğin zikirle ilgili geleneksel görüşleri benimsemekle birlikte farklı yorumlarda bulunmaktadır. O zikri `Allah'a ve Resûlü'ne inanan bir kimsenin bir işi yaparken o işte Allah'ın rızâsının olup olmadığını düşünmesi zikirdir` şeklinde tanımlamaktadır. `İslâm, hakkı ikâme ve zulmü izâle için Cenâb-ı Hakk'ın indirdiği emsalsiz bir nizamdır. Her emeğin bir karşılığı vardır. Tarîkat-ı furkâniyede hiç bir emek karşılıksız kalamaz. Her fırsatta, her vesileyle en büyük, en faziletli85 amel-i sâlihin hakka- hukuka riâyet suretiyle başkalarını düşünmek ve insanlara faydalı olmak` olduğunu söyleyen Mahir Hoca'nın, İslâm'ın ruhuna aykırı olmayan bütün görüş ve düşünceleri hoşgörüyle karşıladığı görülmektedir. O cemiyetin terakkisinde maddî gelişmelerin yanında manevî inkişafın önemini vurgulamaktadır.

Mahir Iz Hodja was born in Istanbul on the 28* of January in 1895 and he died in Istanbul on the 9th of July in 1974. His tomb is in Erenköy Sahra-yı Cedîd graveyard now. Bcause his father was a kadi (judge) he travelled many cities like Midilli, Balıkesir, İsparta, Medine, Ankara and studred elementary and highschool in these cities. He graduated from Ankara Sultanîsi. He got a good education so he became really good at literature and religious culture. Mahir Iz Hodja is one of the most important scientists of this century. He lived in a period of time that everything was changing quickly in political, scientific, ideological and social ways. He was affected by these changes both positively and negatively. He majored in sûfism, literature and philosophy and didn't study any other subject. He especially focused on sûfism. Although he followed his sheikh Mahmûd Sami Ramazanoğlu he didn't have a sufistic life in tanqat system. Mahir Iz Hodja didn't have any different ideas from the ones that were mentioned in the sources about begining of tanqat and sufism. Just like traditional belief he admitted the existence of sûfism during the Prophet's life and he believed that tariqats came to life later and got a system. Mahir Iz Hodja believed that the sources of sûfism were wisdom inspiration. His belief `wisdom is one of the sources of sûfism` is important for the relation of sûfism and Islamic theology. In that way he makes a relation between thelogy and sûfism İn a way. This idea is important to apply sufistic life in sourcesto present. Mahir Iz Hodja tried really hard to make sûfism and terms of sûfism understandable in his works. He wrote about tekke, zaviye (small dervish lodge) and tariqats and their great activities in the past and also their useless sitnation in present. He didn't only deal with the problems but also the solutions. While doing this, he followed `Ehl-i Sünnet ve'l Cemâat`. Mahir Iz Hodja' s explanations on zikir, gratitude, worship and religious performance and his ideas abaut sheikh, medresseh, tekke, zaviye are especially significant. For example his ideas about are both traditional and original. He defined zikir as `When a person who believes in God and his Prophed is doing something if he thinks that thing is acceptance (of the will of bod ) that is zikir. `islâm is a unique system that was sent by God to place justise and to remove unjustise. Every work has a response. In tanqat no work can be un answered. ` Everywhere, everytime he soud that the best work was to take care87 of justice and to help people. He was respectful to every idea and thought that was not opposite to soul of Islam. He emphasized the importance of moral development with physical improvement for social progress.