Şeyh Cüneyd Efendi ve tefsirdeki metodu

Abstract

Bu çalışmamızda ?Haşiye ala Tefsiri'l-Kâdî li Sureti'l- Kehf? adlı eserini incelediğimiz Şeyh Cüneyd Efendi, XIX. asrın sonu ile XX. asrın ilk yarısında yaşamıştır. Medrese tahsilinin çoğunu babası Şeyh Fethullah Verkanisî'nin yanında alan Şeyh Cüneyd, Bitlis'in Hizan ilçesinin Koyunlu beldesinde doğmuştur.Şeyh Cüneyd Efendi; Tefsir, Nahiv, Fıkıh, Arap Dili ve Tasavvuf Edebiyatıyla ilgili olarak toplam altı eser yazmıştır. Ayrıca biri Arapça, ikisi Farsça olmak üzere üç tane de şiiri olup bütün eserleri elimizde mevcuttur. Bu eserler incelendiğinde onun İslamî ilimlerde bilgi ve birikim sahibi olduğu görülmektedir.Şeyh Cüneyd Efendi, genel olarak bütün ilim dünyası, özel olarak da medrese geleneğinde çok meşhur olup takdir edilen Kadı Beydavî'nin ?Envaru't-Tenzîl ve Esraru't-Te'vîl? adlı eserinin Kehf Suresi bölümüne bir haşiye yazmıştır. Bu haşiye onun Tefsir ilmindeki vukufiyetini göstermesi açısından önemlidir. Şeyh Cüneyd, bu haşiyesinde Kur'ân metnini ve tefsirin ibarelerini incelerken Lügat, Nahiv, Sarf, Belagat ve Tasavvuf ilimlerinden istifade etmiştir. Gerek duyduğu yerlerde Kur'ân lafızlarının sözlük anlamlarına, hangi kökten türediğine ve cümle içindeki konumuna temas etmektedir. Kur'ân ve tefsirin ibareleri üstünde durarak bunlardan nükteler çıkarma ve hüküm istinbat etmeye özen göstermektedir. Böylece tefsirinin önemli bir kısmını Kur 'an ve tefsirden çıkardığı kendi görüş ve tercihlerine hasrettiğini söylemek mümkündür.

The Sheikh Cuneyd Efendi who we studied his work called ?Haşiye ala Tefsiri?l-Kâdî li Sureti?l- Kehf? lived in between the late of XIX century and the first period of XX century. The Sheikh Cuneyd take the most of medresseh lessons from his father Sheikh Fethullah Verkanisi was born in Bitlis province, Hizan county and Koyunlu village.The Sheikh Cuneyd Efendi writed down six boks related to commenting on the Koran, Arabic Grammar, Muslim canonical jurisprudence, Arabic language, literature of Islamic mysticism. There are three books of poem an Arabic and two Persian. When these works were analysed, it is appeared that he had the information and accumulation relating to the Islamic sciences.The Sheikh Cuneyd Efendi wrote a annotate related to the section of Kahf Sura of the work by Kadi Beydawi called ?Envaru?t-Tenzîl ve Esraru?t-Te?vîl? that was praised by medressehs and science world. These annotate is important in terms of his proficiency about the science of commenting on the Quran. The Sheikh Cuneyd took advantage of dictionary, Arabic Grammar, rhetoric, belagat, Islamic mysticism in this annotate when he analysed the Quran. İn necessary locations, he mentioned the glossary meanings of Quran, derived etymons and locations in sentence. He made a point of emphasising of passages of the Quran and commenting on the Quran, removing the witticisms and exposure rule. İn this way, it is possible to say that he devoted his most of commenting on the Quran to his own opinion and preference that he exposed from Quran and commenting on the Quran.