Artvin`deki İşhan ve Cevizli (Tbeti) Manastır Kiliselerindeki taş süsleme örnekleri

Abstract

Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Artvin ve çevresinde VII-XIV. yy.'lar arasında Bagratlı Sülalesi etkinlik göstermiştir.Çoruh vadisini kapsayan Klarceti bölgesinde, Bagratlı dönemine tarihlenen birçok manastır ve kilise yapısının mevcut olduğu bilinmektedir. Bu manastırların şekillenmesinde Rahip Grigor Kandza'nın (759-861) önemli bir rolü olduğu ve kendi döneminde beş, öğrencileri tarafından ise yedi olmak üzere toplam 12 manastırın Çoruh vadisinde inşa edildiği tarihi kaynaklarda geçmektedir. Ancak, özellikle Artvin'de günümüze gelebilen birçok manastır kilisesindeki tezyinata, ya az yer verilmiş ya da hemen hemen hiç yer verilmemiştir.Bu noktada, ?Artvin'deki İşhan ve Cevizli (Tbeti) Manastır Kiliselerindeki Taş Süsleme Örnekleri? adlı tezimizin amacı; Bagratlı Dönemi mimarisini en iyi şekilde ifade eden Cevizli (Tbeti) ve İşhan Manastır Kilisesi'nin taş süsleme dokusunu inceleyerek, Bagratlı Dönemi taş süsleme sanatını açıklamaya çalışmaktır.Yapılan çalışma neticesinde araştırma konumuzu oluşturan yapılarda görülen geometrik süslemelerden, ince şeritlerin birbirine örülmesi veya kesişmesiyle meydana gelen geometrik geçmeler ile ince şeritlerin dikey, yatay ve çapraz yönlerde uzayıp birbirine düğümlenmesi ve kesişmesinden oluşan geometrik örgüler yoğun bir biçimde kullanıldığı görülmüştür. Geçmeler; kesişen şeritlerin sayılarına göre iki, üç ve daha fazla şeritli geçmeler olarak izlenmektedir.Tez konumuzu oluşturan söz konusu yapıların süsleme anlayışının, özgün bir üslupta ve komşu sanat çevrelerini de etkiler nitelikte olduğu kanaatine bir kez daha varılmıştır.

Althought there was existed a deeply rooted appreciation of the city of Artvin and its environs in Eastern Blacksea Region in terms of civilizational heritage, academik studies on the city and its environs are stil limited.In Klarceti region comprising Çoruh Valley, numerous monastries and churches which could be dated to Bagratlı, are known to have existed Historical sources reflect that the Pope Grigor Kandza (759-861) played a significant role in the formation of these monastries and that five of these monastries were built in his period and seven of them by his disciples in Çoruh Valley. However, little importance has been attached to ornamentation of many monastries surviving up to our time especially in Artvin.The aim of conducting our study titled as ?Stone Ornamentation Samples in Monastrial Churches in İşhan and Cevizli (Tbeti) in Artvin? is to analize stone ornamentation of Cevizli (Tbeti) and İşhan Monastrial Churches which represent the architecture of Bagratlı period and evaluate their artistic structure.After analyses contucted on these structures the ornamentation could be characterized as thin strips entangled with each other the intersections enmeshed with geometrik passages, the threads of vertical, longitudinal and criss-cross structure in two, there and more intersection.Such style of ornamentation influenced the neighboaring artistic movements, too.