Bingöl efsaneleri

Abstract

Yapılmış bu çalışmada Bingöl yöresi efsaneleri ele alınmıştır. Çalışmanın sonucunda, Bingöl yöresinin sözlü halk kültürü içindeki efsaneler konusunda, zengin bir içeriğe ve etno-folklorik özelliklere sahip olduğu görülmektedir.Çalışmanın inceleme kısmına bakıldığında, efsanelerin bölgesel farklılıkları ve bu farklılıkların coğrafyada dağılımı, derlemelerde karşılaşılan güçlükler ve derlenilen efsane metinleriyle Türkiye'de yapılan bazı önemli efsane çalışmalarının Bingöl Efsaneleri ile benzerlikleri ve farklılıkları belirtmeye çalışıldı.Derlenen efsaneler, anlatıcılarla yüz yüze görüşülerek yapıldı. Kürtçe( Zazaca) metinler Türkiye Türkçesine çevrildi. Çeviri esnasında asıl metnin muhteva ve etno-kültürel özellikleri mümkün olduğunca korunmaya çalışıldı.Derlenen efsanelere bakıldığında, klasik sınıflandırmada yer alan bütün türlere ait efsanelere rastlanmaktadır; fakat yöreye özgü, dini motifli efsaneler (menkıbeler), olağanüstü kuvvetler ve varlıklar üzerine efsaneler, Hızır İlyas ile ilgili efsaneler veya Alevi geleneğine bağlı efsanelerin ön plana çıktığı görülmektedir. Bunu bölge halkının etnik kökenlerine ve yaşayış tarzlarına bağlayabiliriz.Efsaneler bize, farklı inanışlara sahip olsalar da, bölge halkının birbiriyle ne kadar kaynaşmış, birlikte ortak bir kültür zenginliği ortaya koymuş olduğunu göstermektedir.

In this research, the legends in Bingöl region are investigated. At the end of the research, it is clearly visible that Bingöl region has a rich content and strong ethnofolkloric characteristics regarding its oral popular culture.Referring to the analysis part of the research, some significant points were tried to be highlighted; such as legends? regional differences, the geographic distribution of these differences, the difficulties faced during the collection process, and convergences and divergences between some significant legend studies in Turkey and Bingöl Legends with the help of the collected legend texts.The collection of the legends was done through face-to-face interviews with the narrators. Kurdish (Zazaish) texts were translated into Turkey Turkish. During the translation process, the content and the ethno-cultural characteristics of the original texts were tried to be protected as much as possible.Taking the legends into consideration, there are many different types as listed in the classical classifications; nonetheless, it has also been noticed that legends peculiar to the region, some having religious characteristics (epics), ones that are about supernatural powers and supernatural beings, legends about Hızır İlyas or those related to Alevi tradition tend to come to the forefront. This might be linked to the ethnic origins and life styles of the local community.The legends simply show that the residents of the region have, no matter how different their beliefs are, well-coalesced and set forth a common cultural richness.