Fıkıh usûlü-Cedel ilişkisi

Abstract

Fıkıh usulü, meseleci (kazuistik) bir özelliğe sahip olan fıkıh ilmini, küllî vemücerret/soyut kâidelerle ifade edip, onu normatif bir bilim dalı haline getirerektenkit ve münâzara yöntemini de öğretmiştir. Bu tenkitçi bakış açısı her şeyden öncefıkıh usulünün tedvinini etkilemiştir. Bu bağlamda tümdengelim (dedüksüyon),tümevarım (istikra-endüksüyon) ve bu iki yöntemin mezc edilmesinden oluşanmetodlarla birçok eser kaleme alınmıştır.Değişik sonuçları doğuran farklı usûlî metodların kullanılması neticesinde,usûlde `cedel olgusu` ortaya çıkmıştır. Cedel ilmi, farklı açılardan olaylara bakmaperspektifini kazandırmakta ve farklı ihtimalleri ortaya atma özelliğinibahşetmektedir. Bu da yapılan hataları görüp tashih etme ve farklı fikirler arasındatercihte bulunup en doğru sonuca ulaşma yeteneğini vermektedir. Bu şekilde varılansonuçlar, usûlün de nihaî hedefi olan nâzır/müctehid-cedelciyi tatmin ettiği gibimünâzır/cedeldeki muhatabı da ikna ve/veya ilzam etmektedir. Böylece fıkıh usulüve cedel disiplinleri arasında nazarî ve amelî boyutta münasebet oluşmaktadır. Bumünasebetin nazarî boyutu kavramsal, temellendirme ve diyalektik üslûp eksenindeşekillenmektedir.Söz konusu münasebetin amelî boyutu ise asıl ve ma'kûlu'l-asıl etrafındaöbeklenen deliller ile istidlâl ve tercih çerçevesinde belirlenmektedir. Fıkıh usulü,söz konusu delillerin her birini ortaya koyup istidlâl sırasındaki hiyerarşiyigösterirken cedel, aynı delillerin hüccet oluşuna ve o delilleri işleme sokmabiçimlerine yöneltilen itirazları ele almakta ve bu itirazları bertaraf etme yönteminigöstemektedir. Cedelin anılan işlevi fıkıh usulünün iki sac ağından birinioluşturmaktadır.Anahtar Kelimeler: Fıkıh usulü, Cedel İlmi, Diyalektik, Nâzır, Münâzır.

The fiqh method, which originated in Shar'i provisions and also deals with theShari'i proofs, had to be confined to investigating and recording the sources thatinformed the courts before the request. However, with the understanding andinterpretation of the nass, the fiqh way became a radical and systematic way ofthinking. With this identity that the fiqh way has gained, the resources, principles andboundaries of the İstinbat (To reveal a secret word from a word or a work) have beendetermined and functioned as scientific discipline in a way that is appropriate for thetarget and true.The fiqh scholarship, which has a Kazuistic (questioner) characteristic, hasgained a normative scientific discipline by expressing basic and nominativeprinciples by means of fıkıh method. While performing his real function with thischaracteristic, he has pioneered the method of criticism and debate. Due to its criticalnature, it requires the provision of fiqh methodology. Accordingly, the deduction orthe induction method and with a combination of these two methods, alot of work hasbeen brought out. using different procedural methods, as a result of differentoutcomes, the necessity of the dialectics has been compulsory. Cedel offers theopportunity to gain a different perspective on events and to gain a differentperspective. Satisfying and persuading pros and cons, in fact, the reletion betweenthe fiqh way and the Cedel has been in a way like the relationship between thetheoretical and the working dimension. The fiqh way reveals each of the evidencesemerging in this frame and reveals the hierarchical order while providing İstidlal (proofs ). On the contrary, Jedel gives the necessary responses by addressing theobjections directed to the ways in which these evidence are formulated andprocessed. This function, which Jedel had realized, existed in the essence of the fiqhmethodology and constitutes one of its two supporting legs.Key Words: Fiqh Methodology, Cedel Scholarship, Dialectics, Nâzır,Münâzır.