1918-1922 arası Türk-Rus ilişkilerinde Azerbaycan`ın rolü

Abstract

1918-1922 arası Türkiye, Rusya ve Azerbaycan açısından oldukça ehemmiyetli gelişmelerin yaşandığı bir dönem olmuştur. Üç ülkede de bu dönemde bir geçiş evresi yaşanmış ve bu geçiş süreci üç toplumu da oldukça derinden etkilemiştir. Osmanlı Devleti'nin fiilen son bulması ile beraber Anadolu'da emperyalizme karşı verilen mücadele, Türk-Rus ilişkileri açısından son derece önemli bir yakınlaşmanın kapılarını aralamıştır. Bolşeviklerin Rusya'da iktidara gelmesi ile birlikte Anadolu'daki emperyalist politikalara karşı çıkmaları bu olumlu ilişkilerin kurulmasında ilk adımı oluşturmuştur. Bu yakınlaşma; hem var oluş mücadelesi veren Türkiye için, hem de yeni kurulan Bolşevik Rusya devleti için büyük önem taşımaktaydı. Anadolu'daki antiemperyalist mücadelenin başarıya ulaşması Ruslar için de hayati bir anlam ifade ediyordu. Milli Mücadele yıllarında Rusların Anadolu'ya göndermiş oldukları yüklü miktardaki para ve silah yardımı, onların Anadolu'daki vaziyet ile ne kadar yakından alakadar olduklarını ve Türk Milli Mücadele hareketinin kendileri için ne denli büyük bir öneme sahip olduğunun kanıtıdır. Türk-Rus ilişkilerine etki eden en önemli faktörlerden bir tanesi hiç şüphesiz Azerbaycan'dır. 1918-1922 arası Azerbaycan için de üst üste geçiş evrelerinin yaşandığı bir dönem olmuştur. Rusya Çarlığı'nın yıkılmasından sonra 28 Mayıs 1918'de bağımsızlığına kavuşan Azerbaycan Türkleri, bu bağımsızlığı sadece 23 ay yaşayabilmişlerdir. 26 Nisan 1920'de Kızıl Ordu'nun Azerbaycan'a girmesi ve 28 Nisan 1920'de Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulması, Azerbaycan Türkleri için bağımsızlığın sonu ve yaklaşık 70 yıl sürecek bir esaretin başlangıcını teşkil etmiştir.Bizim tezimizde ele aldığımız konu Azerbaycan'da yaşanan gelişmelerin Türk-Rus ilişkilerini nasıl etkilediği olacaktır. Uzun yıllardan beri zaten bir takım ilişkilerde bulunan Türk ve Rus halklarının Azerbaycan çerçevesindeki ilişkileri ve iki ülkenin de Azerbaycan'a bakış açısını değerlendirmeye çalışacağız.

It was quite important period between 1918-1922 in terms of Turkey, Russia and Azerbaijan. A transition stage was experienced in each one of these countries, and that transition stage deeply affected all of them.When Ottomon Empire virtually collapsed, the strugglein Anatolia against imperialism led a way of extremely important convergence in terms of Turkish-Russian associations. Bolsheviks got the power over Russia and stood against the imperialist policy in Anatolia, which was the first step of that convergence. This convergence had great importance for both Turkey which was struggling for existence and Bolshevik Russia which was founded recently. That the anti-imperialist campaign in Anatolia was accomplished was also essential for Russia. During the National Campaign, Russia sent a great deal of money and gun to Anatolia, and it shows that they were closely interested in the situations in Anatolia, and proves how much important the National Campaign is for them.One of the most important factors that affects Turkish-Russian associations is undoubtedly Azerbaijan. The period between 1918-1922 is also a transition stage for Azerbaijan. After the Tsardom of Russia collapsed, Azerbaijan Turks gained their independence on 28May 1918, and they lived independently only 23 months. The enterance of Red Army to Azerbaijan on 26 April 1920, and the establishment of Azerbaijan Soviet Socialist Republic on 28 April 1920 meant the end of their independence and the beginning of slavery which lasted approximately 70 years.The topic in our thesis is how the situations in Azerbaijan affected Turkish-Russian association. We are going to try to interpret the relationships of Turkish and Russian people, who have already been in association for a long time, and the point of view of those two countries towards Azerbaijan.