Muhammed B. Turtûşî`nin Sirâcu`l-Mülûk eseri bağlamında devlet ve devlet yöneticisi

Abstract

Siyaseti felsefi yorumlarla incelemeye tabi tutan siyaset düşüncesi etrafında birçok teoriler ortaya atılmıştır. İslâm dünyasının tanıştığı Antik Yunan ve Hint-İran kaynaklı siyaset düşüncesi İslâm siyaset düşüncesini etkilemiş, bu etkinin sonucu olarak İslâm siyaset düşüncesinde siyasetnâme geleneği oluşmuştur. İslâm siyaset düşüncesinde siyaset; felsefî, ahlâkî ve fıkhî olarak ele alınıp yorumlanmıştır. Devlet yöneticilerini çok etkileyen siyasetnâme geleneği, ilk dönemlerden beri İslâm siyaset düşüncesinde etkin rol oynamıştır. Bir siyasetnâme türü olan Muhammed b. Turtûşî'nin Sirâcu'l-Mülûk eserinde devlet ve devlet yöneticisinin bazı özelliklerine değinilir. Devlet yapısında olması gerekli olan otorite, devletin gücünü içerde ve dışarıda gösteren ve asayişi temin etmede etkin rol oynayan ordunun yapısı bu siyasetnâme eserinde geçen başlıca konulardır. Turtûşî, devletin ayakta kalabilmesi için elzem olan ekonomi ve devletin büyük bir maddi güce ihtiyacının olduğunu belirtir. Tüm devlet işlerinin sağlıklı yürüyebilmesi için gerekli doğru kararların alındığı istişare meclisinin önemi de Sirâcu'l-Mülûk'de işlenen konulardır. Devlet başkanına birçok devlet işinde yardımcı olacak bir vezir seçilmelidir. Vezir ve devlet kademelerinde görev alan memurların nitelikli ve ehliyetli olması gerektiğine değinen Turtûşî, özellikle devlet yöneticilerinin bazı özelliklerine de vurgu yapar. Bu özellikler; güzel ahlâk, hilm, cömertlik, sabır, cesaret gibi konulardır. Ayrıca müellife göre devlet başkanının bilge ve adil olması gerekir.

Many theories have been raised around political thought examining politics through philosophical interpretations. Ancient Greek and Indo-Iranian politics introduced by the Islamic world influenced the thought of Islamic politics, and as a consequence, the tradition of politics in the light of Islamic politics was formed. Politics in the light of Islamic politics; has been approached and interpreted as philosophical, moral and juridical. The tradition of politics affecting government administrators very much has played an active role in Islamic politics since the early days. A type of politics, in the work of Muhammed b. Turtûşî's Sirâcu'l-Mülûk, some features of the state and state manager are mentioned. The authority required to be in the state structure, the structure of the arm which shows the power of the state inside and outside and plays an active role in ensuring public order are the main issues in this politics work. Turstûşî states that the economy, which is essential for the state to survive, and the state need a great financial strength. The prominence of the consultation council where the right decisions are taken to ensure that all government affairs can be carried out in a healthy manner is an issue in Sirâcu'l-Mülûk. A vizier should be elected in order to assist the head of state in many state affairs. Pointing out that civil servants who are employed at the vizier and state levels should be qualified and competent, Turtûşî emphasizes especially the features of state administrators. These features; Good morals, compassion, generosity, patience, courage. Also, according to the author, the president of the state should be wise and fair.