Hasankeyf`deki Türk İslam dönemi mezar taşları

Abstract

Tarihin her döneminde önemini koruyan Hasankeyf, Dicle nehri üzerine kurulan ve önemli ticaret güzergâhı üzerinde bulunması sebebiyle birçok medeniyete ev sahipliği yaparak zengin bir tarihi mirasa sahiptir. Bu bölgede varlık gösteren uygarlıklardan birçok eser günümüze ulaşmıştır. Binlerce mağara yerleşkesi ve Bizans döneminden kalan kalesi ile dikkatleri üzerinde toplayan Hasankeyf ne yazıkki ILISU Baraj projesiyle köklü bir geçmişimizi sulara hapsedecek olması oldukça üzücü.Hasankeyf mezar taşları da Türk kültürünün farklı zamanlarda sahip oldukları mezar geleneklerinden ipuçlarını sunan önemli kültür malzemelerindendir. Malzemenin dayanıksızlığı nedeniyle günümüzde bu taşların çoğu tahrip olmuştur.Hasankeyf'te yapılan tespit çalışmalarında 12 yerde tarihi mezarlık ve mezar taşları tespit edilmiştir. Ayrıca Hasankeyf Kazı Evi Deposunda mezar taşları ile Hasankeyf Belediye bahçesindeki mezar taşı da ele alınmıştır.Mezar taşlarının bulunduğu yerler beş ana başlık altında gruplandırarak verilmeye çalışılmıştır. Bunlar; Tarihi mezarlık alanları, yapıların hazirelerinde yer alan mezar taşları, yapı içerisinde yer alan mezar taşları, Hasankeyf kazı evi deposunda yer alan mezar taşları ve Hasankeyf belediye bahçesinde yer alan mezar taşları.Bu çalışmaya konu olan mezar taşlarının fotoğrafları çekilmiş, ölçüleri alınmış, özellik arz edenlerin çizimleri yapılmış, metinleri çözülmüş, süsleme özellikleri incelenerek bu önemli kültür varlıklarının sanat tarihi içindeki önemleri saptanmış ve bu eserlerin Türk Sanatındaki yeri vurgulanmaya çalışılmıştır.

Keeping its importance through the history, Hasankeyf, founded on Dicle River, has a rich historical heritage by hosting many civilizations because of being on important trade routes. Many historical artifact belonging to civilizations which lived in this region survived. Drawing attention with thousands of cave settlements and the castle dating to Byzantine period, Hasankeyf unfortunately will confine its deep history to the water of ILISU Dam, and it is afflictive.Hasankeyf tombstones are also cultural materials which present traces of grave traditions belonging to Turkish culture in various times. Many of these tombstones have been destroyed because of the materials' weakness.Through fixing practices, historical graveyard and tombstones have been detected in twelve places. Also, tombstones in Hasankeyf Excavation House and Hasankeyf municipality garden have been dealt.We have tired to group the places in five titles. These are tombstones in graveyards buildings, in Hasankeyf Excavation House, garden of the Hasankeyf Municipality and those situated in buildings' treasure house.We have taken photos of these tombstones, measured the dimensions, drew some of them, analyzed the text and examined the decoration specialties and so we have determined the importance of these cultural assets and tried to emphasized the place of these artifacts in Turkish Art.