Erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu`nda erteleme davranışını etkileyen bilişsel parametrelerin değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) temel belirtileri dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüsellik olan, çocukluk döneminde başlayıp belirtileri ömür boyu devam edebilen nörogelişimsel bir bozukluktur. Erteleme davranışı, tanı kriterleri arasında yer almamakla birlikte DEHB tanısı alan kişilerde sıklıkla görülmekte ve kişinin psikolojik, toplumsal, akademik ve mesleki alanlarda sorunlarla karşılaşmasına yol açmaktadır. Bu çalışmada, DEHB tanısı alan klinik örneklemde dürtüsellik, fonksiyonel olmayan tutumlar ve mükemmeliyetçilik bilişsel parametrelerinin erteleme davranışı ile olan ilişkisinin araştırılması amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntem: Araştırmaya DSM-5 tanı ölçütlerine göre DEHB tanısı alan 40 erişkin ve 40 sağlıklı kontrol dahil edildi. Tüm katılımcılar Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Kendi Bildirim Ölçeği (ASRS-v1.1), Genel Erteleme Ölçeği (GEÖ), Akademik Erteleme Ölçeği (AEÖ), Frost Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçeği (FMPS), Fonksiyonel Olmayan Tutumlar Ölçeği Kısa Formu (FOTÖ-17) ve Barrat Dürtüsellik Ölçeği (BDÖ) uygulandı.Bulgular: DEHB grubunda hem akademik erteleme davranışı hem de genel erteleme davranışı kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksek bulundu (p<0,001). Mükemmeliyetçilik, fonksiyonel olmayan tutumlar ve dürtüsellik puanlarının DEHB olgu grubunda istatistiksel olarak anlamlı ölçüde yüksek o saptandı (p<0,001). Ayrıca genel erteleme davranışının, dikkat eksikliği baskın DEHB alt tipinde, metilfenidat kullanan olgularda ve ailede DEHB öyküsü bulunmayanlarda daha az görüldüğü saptandı. DEHB'da erteleme davranışı ve bilişsel parametrelerin ilişkisi incelendiğinde; hem genel erteleme hem de akademik ertelemenin dürtüsellik ile pozitif yönde güçlü bir ilişkisinin olduğu anlaşıldı (p<0,001). Mükemmeliyetçilik ve fonksiyonel olmayan tutumların ise DEHB tanısı alan kişilerde sık görülmesine rağmen erteleme davranışıyla ilişkisi saptanmadı (p>0,005). Sonuç: DEHB tanılı kişilerde erteleme davranışı dürtüsellikle ilişkili bulunurken; fonksiyonel olmayan tutumlar ve mükemmeliyetçilikle ilişkisi saptanmadı.Anahtar Kelimeler: Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Erteleme, Dürtüsellik, Mükemmeliyetçilik, Fonksiyonel Olmayan Tutumlar

Aim: Attention Deficit and Hyperactivity Disorder (ADHD) is a neurodevelopmental disorder whose main symptoms are carelessness, hyperactivity and impulsivity, which can begin in childhood and persist for a lifetime. Procrastination behavior, although not among the diagnostic criteria, is frequently seen in people diagnosed with ADHD and leads to problems in psychological, social, academic and professional fields. In this study, we aimed to investigate the relationship between impulsivity, dysfunctional attitudes, and perfectionism cognitive parameters and procrastination behavior in ADHD.Materials and Methods: 40 adult diagnosed with ADHD according to DSM-5 criteria and 40 healthy controls were included in the study. All participants were administered Sociodemographic Data Form, Adult Attention Deficit and Hyperactivity Disorder Self-Reporting Scale (ASRS-v1.1), General Procrastination Scale (GPS), Academic Procrastination Scale (APS), Frost Multidimensional Perfectionism Scale (FMPS), Dysfunctional Attitudes Scale Short Form (DAS-17) and Barrat Impulsivity Scale (BIS). Results: In the ADHD group, both academic procrastination and general procrastination behavior were significantly higher than the control group (p <0.001). The scores of perfectionism, dysfunctional attitudes and impulsivity were significantly higher in the ADHD group (p <0.001). In addition, general procrastination behavior was found to be less common in patients with attention deficit predominant ADHD subtype, methylphenidate-treated patients and those without a family history of ADHD. When the relationship between procrastination behavior and cognitive parameters in ADHD was examined; both general procrastination and academic procrastination had a strong positive relationship with impulsivity (p <0.001). Although perfectionism and dysfunctional attitudes were common in ADHD patients, it was not associated with procrastination behavior (p> 0.005). Conclusion: Procrastination behavior was found to be related to impulsivity in people with ADHD; it was not associated with dysfunctional attitudes and perfectionism.Keywords: Attention Deficit Hyperactivity Disorder, Procrastination, Impulsivity, Perfectionism, Dysfunctional Attitudes