Runbêjîyê di helbestên Ehmed Muxtar Caf de

Abstract

Bu çalışma `Ehmed Muxrat Caf'ın Şiirlerinde Söz Sanatları` adıyla yapılmış ve söz sanatları bilimi üzerinedir. Bu bilim Ehmed Muxrat Caf'ın şiirlerinde hem çok büyük bir öneme sahip, hem çok ön plandadır, hem de geniş bir alanı kaplamaktadır. Bu bilim teşbih, istiare ve kinaye adlı söz sanatlarını kapsamaktadır. Bu söz sanatlarının her biri şiirlerde sanatsal yada edebi bir manzara veya çerçeve oluşturmanın yanısıra şiir ve edebiyata sanatsal bir tat kazandırmaktadır. Ehmed Muxrat Caf bir Kürt şairi olarak hem klasik dönemin hem de çağdaş dönemin şairi kabul edilmektedir. Başka bir deyişle hem eski, hem yeni dönemde büyük bir etki yaratmış ve önemli bir rol oynamıştır. Ehmed Muxrat Caf bir bilim adamı, kültürlü ve bilge biri olarak bu sanatı kulak ardı etmemiş, şiirlerinde ince, ayrıntılı ve sanatsal bir şekilde kullanarak şiirlerini zenginleştirmiş, daha güçlü ve etkili yapmıştır. Bu özellikler şiirlerinde de kendini göstemektedir, çünkü bu söz sanatlarının yardımıyla güzel, dikkat çekici ve eşsiz manzaralar resm etmiş şiirlerinde. Bu çalışma önsöz, giriş ve üç bölümden oluşmaktadır:Giriş: Bu bölüm araştırılan konunun içine girilen kısımdır ve kendi içinde iki alt bölüme ayrılmaktadır. Birinci alt bölüm Söz Sanatları Hakkında Genel Bir Giriş adlı başlık altında incelenmektedir. Bu başlık altında giriş, kavramlar, söz sanatlarıyla ilgili tanımlar ve söz sanatları üzerine çalışanların fikirleri hakkında bilgi verilmiştir. Aynı zamanda bu bölümde söz sanatlarının diğer üç bölümü olan (Anlam Bilgisi, Beyan Sanatıve Güzel Sanatlar)'ın da tanımı yapılmış, haklarında bilgi verilmiştir ve Yunanlılarda, Rumlarda, Araplarda, Farslarda ve Kürtlerde söz sanatlarının amaçlarının ne olduğu açıklanmıştır. İkinci alt bölümde ise Ehmed Muxtar Caf'ın hayatı, adı ve lakabı hakkında bilgi verilmiş; onun hayatı ve ölümü ile ilgili varolan farklı yaklaşımlar ve onun klasik ve çağdaş Kürt Edebeyatı'ndaki yeri ile ilgili bilgiler verilmiş. Birinci Bölüm: Bu bölüm üç alt bölüme ayrılmaktadır ve bu alt bölümler de; Teşbihin Tanımı ve Temel Yapıları, Ehmed Muxtar Caf'ın Şiirlerinde Teşbih Çeşitleri ve Şiirde Teşbihin Önemi ve Amaçları adlı başlıklardan meydana gelmektedir. Teşbihin Tanımı ve Temel Yapıları adlı bölümde, teşbihin tanımı yapılmış, bu konu üzerine çalışanların fikirleri ve düşünceleri alınmış. Ayrıca Ehmed Muxtar Caf'ın Şiir örnekleriyle bu sanatın temel yapıları açıklanmaya çalışılmıştır. Bu çalışmanın temel konusu olan Ehmed Muxtar Caf'ın Şiirlerinde Teşbih Çeşitleri adlı bölümde teşbih sanatının çeşitlerinden bahsedilmektedir. Bu bölümde Ehmed Muxtar Caf'ın şiir örnekleriyle yirmiden fazla olan teşbih çeşitleri, teşbihin benzeyen, benzetilen, benzetme yönü ve benzetme edatı çerçevesinde gösterilmeye çalışılmıştır. Şiirde Teşbihin Önemi ve Amaçları adlı bölümde ise teşbihin şiirdeki önemi ve amaçlarından bahsedilmektedir. Bu bölümde de Ehmed Muxtar Caf'ın şiir örnekleriyle teşbih sanatının önemi ve görevleri gösterilmeye çalışılmıştır.İkinci Bölüm: Bu bölüm beş alt bölümden oluşmaktadır. Birinci alt bölüm mecaz, mecazın temel yapıları ve çeşitlerini, dil mecazı (el-mecaz el-lugat) vebehremecazı (el-mecaz el-'eqlî),kapsamaktadır. Ayrıca bu temel yapılar ve çeşitler şiir örnekleriyle gösterilmiştir. İkinci alt bölümde ise şiir örnekleriyle istiare sanatı ve dil istiaresiaçıklanmaya ve tanımlanmaya çalışılmıştır. Üçüncü alt bölümde sparde sanatı ve onun çeşitlerinden bahsedilmekte ve Ehmed Muxtar Caf'ın şiir örnekleriyle somutlaştırılmaktadırlar. Ayrıca benzeyen ve benzetilenegöre iki bölüme ayrılıyorlar ve Ehmed Muxtar Caf'ın şiirlerinde sparde sanatının yaklaşık onbir çeşit tesbit edilmiştir. İstiare Sanatının Şiirde Önemi ve Amaçları başlığını taşıyan dördüncü alt bölümde istiaresanatının öneminden ve amaçlarından bahsedilmektedir.Bu sanat, söz sanatları içinde şiirlerde çok değerli ve sanatsal anlamlar oluşturan en güçlü ve en önde gelen sanat olarak kabul edilmektedir.Beşinci alt bölümde ise beyan söz sanatının en önemli ve en etkili sanatları olan istiare ve teşbih sanatları karşılaştırılmış ve farklılıkları ve benzerlikleri belirlenmiştir. Üçüncü Bölüm: Bu bölüm bu çalışmanın son bölümüdür, dört alt bölümden oluşmaktadır. Birinci alt bölüm kinaye sanatı ve onun temel yapılarına ile ilgili var olan tanım ve değerlendirmelere ayrılmıştır. İkinci alt bölümde Ehmed Muxtar Caf'ın şiirlerindeki kinaye sanatının çeşitleri olan sıfat kinayesi, vesf kinayesi ve nisbet kinayelerinden bahsedilmektedir. Üçüncü alt bölümde kinaye sanatının şiirdeki rolü ve önemi belirlenmiştir. Dördüncü alt bölümde ise kinaye ve istiare sanatları karşılaştırılmış, farklılıkları ve benzerlikleri ortaya konulmuştur.Bu çalışmanın sonunda bazı sonuçlar elde edilmiş ve yazılmıştır. Daha sonra da yararlanılan kaynaklar sıralanmıştır.

Abstract: Fluency in poems of (AHMAD MUKHTAR JAFF) is the title of the study of the most important, phenomenal and popular science of rhetoric. This science includes the three important parts of figure of speech (simile, metaphor and Metonymy. Each on of this parts plays an important role in forming images in literatures texts and specifically poems. Ahmad mukhtar is known as the poet of two stages of literature (classic and new stage), which using this figures in his poems is very precisely and frequently which he used them with a lot of experience. Clues for this is that he has formed a lot of images in his poems.This study is divided into three chapters with an introduction:Introduction:This chapter is an access to the very study. It is made of two essential parts. In the first part, a study of rhetorical analysis in general is done which talks about the beginning, items, the definitions and the opinions of the researchers about rhetoric discussed, Also with explaining the three parts of rhetoric (semantics, fluency and beautification) and the study of rhetoric in ancient Greeks, the romans and Arabic and Persian then in Kurdish literature with explanation of its aim and meaning is done. In the second part biography of Ahmad Mukhtar Jaff is explained, which shed light on the biography of Ahmad Mukhtar and his nicknames, also the different thoughts about the history of his date of birth and death is discussed. And his message in literature that shows to which stage he belongs to is explained.Chapter one:This chapter includes three subjects which are the definition of Simile and its essence, its types in his poems and last one is the importance of Simile. In the first subject the definition of simile, the opinion of researchers and writers is discussed with explaining it's essential by giving examples. In the second part which is the most important part of the study which studies the types of Simile in detail by giving a lot of examples about it which is divided in to four kinds according to the two aspects (alike and likened) with their characteristics with the other types of Simile that by giving more than twenty types of this artistic with examples explained. In the last part the importance of Simile and its meanings can be seen, in this part importance and roles of Simile by giving examples is explained.Chapter two:This chapter is divided into five subjects. In the first: the definition of Metaphor, its origins and its types which are theMetaphor of language and theMetaphorof logic with examples is discussed. In the second subject definition of Metaphorand as a part of Metaphorof language is explained with its types by giving examples. In the third subject which is the most important part of the chapter, the study of eleven types of Metaphor in Ahmad Mukhtar's poems is explained according to the two parts of (the tenor and the vehicle). In the fourth subject which is the importance of Metaphor and its meanings in Kurdish texts, some guidelines of importance and meanings of Metaphor is discussed and as the most powerful and phenomenal figure of rhetoric and fluency is named for forming images. In the fifth subject the comparisons and differentiation of both Metaphor and Simile discussed.Chapter three: This is the last portion of the study which is divided into four subjects: the first subject is about the definition and opinions about Metonymy and its origins. In the second subject the types ofMetonymy which are the Metonymy of characteristics, the Metonymy of personification and Metonymy of relative is explained. In the third subject the role and the importance of Metonymy in poems is explained. In the fourth subject the similarities and contrast of MetaphorandMetonymy explained.Finally:In the end of the study we came up with the aim of the study, and the sources with links can be seen at the end of the study.