Dîroka wêjeya Kurdî a Merif Xeznedar û rol û taybetmendîyên wî

Abstract

Bu tez önsoz, uç bölüm ve sunuçtan oluşuyor.Bırinci bölümde beş konu yer aliyor, birinci konu, lehçe- tarih ve edebyatın önemınden bahsediyor. İkinci konuda kurdçe edebyatının işleyişin tarihini anlatiyor. Bunuda edebyat, konu, asır ve zamana gore işliyor.İkinci bölüm, üç konudan oluşmaktadır. Birinci konu kurdçe edebyatın sınırlarını, politika ve cografi konulardan oluşmaktadır. İkinci konunun içinde de kurdçe edebyatın turemesi, kurd edebyatının tanıtım zamanını yer almaktadır.Üçüncü bölüm, oniki bölümden oluşmaktadır: Meruf Xeznedarın kurd edebyatındakı rolunu içermektedır. Birinci konu: Dr.Meruf Xeznedarın şahsiyeti ve aydinlığını kurd edebyatındaki önemini anlatmaktadır. İkinci konu,Dr. Meruf Xeznedarının kurd edebyatının tarıhi edasını nasıl canlandırdığını anlatmaktadır. Üçüncu bölüm, diğer kurdistan parçalarındakı edebyatı ve Dr. Meruf Xeznedarın kurd edebyatının tarihini anlatmaktadır.Bu tez, Dr.Meruf Xeznedarın kurd edebyatındakı rolulun, özeligini, bilimsel ve bir eleştırı biçiminde kurd edebyatındaki etkinsinı araştırmaktadır. Bu konuyu seçmemin sebebi de, kurd edebyatının tarihine olan sevgimdendir. Söz ve vefadarım ki Prf sozsuzlüğa uğurlandı. Bir gün( Dr. Meruf Xeznedar) öğrencisi oldum. Şüpesızki bütün halklar, bir Tarih, Edebyat, Folklor, Şiir, Destan, Öykü ve Kultürlere sahibtirler. Burada biz kurd edebyatinın tarihini bahsediyoruz. Ne önemi var? Bu şekilde belirlememın ihtiyacımiydi kurd edebyatinın anlatımınıda ve yazılmasında. Şüpesiz ki zaman ve asırlara göre değişiyor. İller durumunuda coğrafi ve siyasi bir biriçimde ve o beğliklerın ki içinde edebyatin olduğunuda ele almaktadır. Çünkü sinirların değişmesi edebyat ve kültür üzerinde büyük bir etkisi vardir. Dr. Meruf Xeznedar kurd edebyat tarihinin hazinesi olarak görülmektedır.Çünkü Xeznedar kurd edebyatinın üzerinde çok araştırma ve kendide çok yer gezmiştır bu tarihi toplamak için. Ama şiirlere daha fazla önem vermiştır.Öykü ,Masal ve Destanlara fazla önem vermemiştır. Buda eleştırme yeridır.Çünkü edebyat sadece şiir değildir. Kurdler ve kurd tarihi için büyük emek vermiştir.Dr. Meruf Xeznedar kurd edebyat tarihinin toplayıcısı olarak görülmektedır. Eladin Secadi de çok güzel bir şekilde kurd edebyat tarihininden bahsetmektedir. Bütün Şiir, Öykü,Masal ve Destanlardan bahsetmektedir.Ama kısa kısa toplamıştır Xeznedar gibi değildır. Aynı zamanda kurd edebyat tarihini üzerine yazılar yazmiştır. Ama çok güçlu görmıyorum. Xeznedar kilasizim şairleri üzerinde büyük etkisi vardı. Xeznedarın modern kurd şiirlerinin ilişkısı vardır. Yeni kurd şiirleri üzerinde büyük ve iyi bir etkisi vardı. Bu yüzden Xeznedar kurd edebyat tarihinin kimliği olarak bilinir.

My research has been divided into an introduction, three sections and the last part is the conclusion. The first section´s divided into five sub-sections. The first one is about the terms of the history of literature and the importance of it in this process. And the second sub-section in the first section explains the history of Kurdish literal doctrines according to the setting and literal doctrines and beliefs. The second section is also sub-divided into three sections. The first sub-section consists of the boundary of the Kurdish literal history and the political and geographical isolation. The second one in this section consists of the composition of the Kurdish literal history and its importance in the identification of the Kurdish literature. The third part is twelve sub-sections. (Marif Khaznadar and his role in composing of Kurdish literal history). The first part of the third section describes Marif Khaznadar and his role in the Kurdish literature. The next one in this section highlights the style and the way of the Kurdish literal history by Marif Khaznadar and the proven history. The last part of the third section deals with literature of other parts of Kurdistan and the Kurdish History by Marif Khaznadar. This is a critical analysis and scientific research of Kurdish literal history by Marif Khaznadar which explains his role and significance through it. This is my deep love for Kurdish literal history and my being faithfulness for professor Marif Khaznadar that once a day, I was his student. It is important to say that all the nations have their own history, literature, culture, story and novel...etc that ´s why we here explain the History of Kurdish Literature and his attempts for it. As possible as I could I have identified them in the part which is related to the composing of the Kurdish literal style, and of course, it is changeable according to the setting. The Kurdish literature has been changed along the history because of the geographical and political circumstances and the being of some emirates in the area where the literature was born in because the political geographical changes affect the literature and culture. Ph. D Marif Khaznadar is counted as the kurdish historical haystack because he has a very great role in collecting and getting information about Kurdish history within his wide field searching. But poetry has been paid attention a lot whwn it seems that prose and story have been neglected by him and this is a critical point. Because literature doesn't only consists of poetry but he has done something very great for Kurdish history which is counted as the Kurdish haystack for ever. Haladdin Sadadi writes about Kurdish literature in general. He writes about poetry, prose, epics, stories....etc but he briefly explains them not like Professor Marif Khaznadar in detail and great information. Sadiq Buraqi has also written about Kurdish literal history but it does´t seem as strong as Marif Khaznadar. Marif Kkaznadar had a great affection on classical poets which appears well in his works, he is known as a great, professional and charismatic person in the Kurdish literature. He has a great role in the renewal form of the Kurdish poetry that´s why he is known as the identity of the Kurdish literal history. Key world : classical , political , geographical , Kurdish literal history , attention .