Têgeh û zaravayê îrfanî di helbestên Fexredîn Eraqî û Mihwî de

Abstract

Mehuyî (1837-1909m) oldukça önemlî Kürt şairlerin başında gelmekle birlikte, önemli rolü olan ve kendi döneminin önemli simalarından biridir. Şiirleri genel anlamda Kürt edebiyatına önemli katkılarda bulunan ve kendi döneminin gerçeklerini yansıtan Süleymaniyeli bir şairdir. Şiir sanatındaki gelişimiyle sofizmi önemli oranda işleyerek yazmış olduğu şiirleri dini içerikli şiirler olarak ele alınmaktadır. Diğer taraftan Şeyh Fahrettini Eraklı (602-690k) da önemli bir sima olarak irfanî içerikte şiirleriyle tanınan İranlı bir şairdir. Hiç bir kuşkuya yer bırakmayacak şekilde yedinci yüzyılın önemli bir arifi olarak Fars edebiyatının vazgeçilmezlerindendir. Eraklı kendi anlayışındaki birlik ya da başka bir ifade ile tanrı birliğinin (vahdet-i vucud) savunucusu olduğundan dolayı Sadrettin Kumi'nin ögrenciliğini yapmış, ardından İbnî Arabi'den de gerekli dersleri almış ve ondan dolayı da Eraklı ile Mevlana Rumi'nin tanınmasına vesile olmuştur. Bu çalışmada Kürt şairi olarak Mehwi'nin şiirlerini ve onun Fars şair olan Faxredîn Eraklı ile olan bağını gerekli mukayeselerle ele almaya, her iki şairin de Irfani yönlerini analiz etmeye çalıştık. Özellikle irfani ve Sofizme ilişkin olan bağ ve benzerliklerini izah etmeye çalıştık. Çünkü her iki şair de irfani edebiyatta oldukça özel ve önemli bir yere sahiptirler. Diğer taraftan da her iki şair de kendilerinden sonraki şair ve edebiyatçılar için önemli bir kaynak olmuşlardır. Öte yandan kendilerine engel olabilecek bir çok dini ve toplumsal soruna ragmen gerekli gelişimi sağlamış ve rüştünü ıspatlamış şairlerdir. Benzer durumda olan Hallac-ı Mansur idam cezasına çarpıtılmasına rağmen onlar bu yoldan dönmemişlerdir. Dolayısıyla bu iki şair tüm toplumsal ve dini dogmalara boyun eğmemiş ve irfanî edebiyat ve şiirin zirvesinde yer edinmişlerdir. Ayrıca kendi düşünce ve dünya görüşleriyle kendilerinden sonra gelen önemli bir çok şaire kaynak olmuş ve onların görüşleri kendilerinden sonra gelen birçok şairde tekrar dillendirilmiştir. Dolayısıyla bu iki şairin edebiyat ve şiir dünyasında tarihe mal olmuş olmaları ve ölümsüzleşmeleri oldukça anlaşılır bir durumdur. Tüm bu yönlerinden dolayı bu iki şair üzerine yoğunlaşmak ve şiirlerini analiz etmek, araştırmamızı bu çerçeveye oturtmak oldukça anlaşılır ve yeterli bir gerekçe teşkil etmektedir.

Mahwi (1837-1909m) is one of the most important poets in his tie , in general his poems are the reflection of Mahwi's time, meaning his poems are Mystic and religious. Shek Fakhraden Iraqi (602-690k) is one of the important mystic poets in Iran , with no doubt he was one of the greatests and artistics mystic poets in the Persian literature. As he was interested in (Wahdat Alwjud)(Universe United) , he became friend with (Sadradeen Quni) then he make use of Abnu Alarabi's talent and his connection wsith Abnu Alarabi led to the creation of a friendship with Iraqi and Mawlana Rumi. In this research Mahwe's poetry (a Kurdish Poet) with Fakhradeen Iraqi (a Persian poet) are being indulged together. As these two poets holds a special place in the literature o mysticism, this is one side, in the other side one should say are becoming a source for the following poets to come after them, in addition there were many obstacles created for them from the religious and the social figures in their time, to the extension they were about to be hanged as Halag and other figures who were hanged because of their mystic believes. but the two great poets didn't backup and became two of the most important poets in the field of Mysticism . Many poets after them followed their trace and this proves their greatness.