Cedelyeya jıyan û mırın dı şıra Mahwî da

Abstract

Hayat île ölüm insan açısından oldukça önemlî bir konu olduğu gibi, insan yaşamının ayrılmaz bir parçasıdır da. Çünkü her insan bu iki süreci yaşamak zorunda. Bu birbirinin parçası olan iki konuya ilişkin yazmış olduğumuz tez de, Kur'an ve islamî felsefe temelinde, Kürt tasavvufçu şair Mehwi'nin bu konudaki görüş ve yaklaşımları geniş bir şekilde ele alınarak dile getirilmiştir. Daha sonra islami yasa ve kanunların dışında da, özellikle Mehuyi'nin edebî açıdan yaşam île ölüm olgusunu işlediği boyutlar psikolojik yönleriyle ele alınıp çözümlenmeye çalışılmıştır. Tezimiz üç bölümden oluşmakta ve bu şekilde şairin dünya bakışı ve görüşleri analiz edilmiştir. Birinci bölümde Mehuyi'nin sofuluk dünya bakışı temelinde, varlık ve dünyaya ilişkin görüşlerine yer verilmekte, ayrıca Mehwi'nin yaşam öyküsü ile kürt edebiyatındaki yeri ve önemine de değinilmektedir. İkinci bölümde ise Mehuyi'nin yaşam ve düşünsel deneyimlerinin, hayata yansımaları, ayrıca hayatının tüm dönemleri ve şairin ömründeki dönemeçlere ilişkin ortaya çıkan fotoğrafın farklılığı ve anlamlandırmalar anlatılmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölüm de ise Mehwi'nin ölüm ve zihinsel deneyimleri ve ölüm karşısındaki duruşu alatılmakta, daha sonradan ise aynı bölüm de yaşam ile ölüm olgularının şairin kendi eserlerinde yer verdiği biçimi ile ele alınarak işlenmeye ve çözümlenmeye çalışılmış, bu anlamda varolan farklılıklar ve gerekli mukayeseler yapıldığında Mehwi'nin hayat ve ölüme ilişkin yaklaşımları ve düşüncelerinin ne olduğu yalın bir biçimde açıga çıkmaktadır. Sonuç olarak da elde ettiğimiz veriler temelinde şairin dini ve sofiliğe dayalı geçmişe dayanan bir eğitimden geçtiğini ve kendi inancı temelinde gerçek yaşamın, insan için sadece allah yolunda iyi bir kul ve fedai olmaya gerektirdiği ve ancak bu şekilde allah yolunda yürüyenebileceğini, bunun anlamının ise sürekli bir allah aşkı ve ilahi muhabbetiyle zaman geçirilmesi gerektiği ve ancak bu şekilde doğru yaşam ölçülerine ulaşılabileceği felsefesini esas almaktadır. Sahte ve ucuz yaşamın dünyaya hakim olduğuna inanır. Onun için de Mehuyi doğru yaşamın Kur'an ve islam ölçülerinde mümkün olduğuna inanır. Aynı zaman da her canlı ölümlüdür. Onun için de Mehuyi'nin inancında ölümün oldukça kötü şekilleri vardır ve insan hayatta sadece bir misafirdir. Ama geç ama erken bu dünyadan göçüp gidecektir ve ölecektir. Aynı zamanda Mehwi'de irfani yönlerin de bir fotoğrafını görmek ve ölüme karşı o temelde bir yaklaşım da hakimdir. Çünkü Mehwi'ye göre ölüm aynı zamanda gerçek yaşama da ulaşmanın ta kendi fotoğrafıdır. Fakat bir şair olarak Mehuyi hayatının sonlarına doğru, yaşının ilerlemesi ile birlikte hem hayata hem de ölüm karşısında kendisiyle çelişen, istikrarsız, ya da psikolojik olarak bazı istikrarsız düşüncelerin ve yaklaşımlarının ön plana çıktığı belirtilebilir. Sonuçta da Mehuyi'nin genel anlamda hayat felsefesi ve ölüme ilişkin genel görüşlerine yönelik gerekli mukayeseler yapılmakta, ayrıca başlangıçtan hayatının son dönemlerine kadar hayat ve ölüme ilişkin görüşleri ve sanatsal kalıplar çerçevesinde de bu olgular ele alınarak analiz edilmiş ve gerekli ayrıntılarla birlikte tüm bu konularda mukayeseler yapılarak sonuçlandırılmıştır

The sabject of life and death has been considered as an important and well connected to humans , because all human beings will experience the both parts in their life cycles in this thesis both of the subjects under the ehects of (Qur'an) and Islamic philo sofy of philo sofycal Kurdish poet (mahwi) .have been explained however interms of literhure and outsid of Islamic laws the arjumeunt of life and death in his poems has been explained in the form of psychoanalysis this thesis is comprised of free parts ,the poetis prespectires have been explained as follow :-in the first section of the thesis the phylosofical prespectires of (mahwi) towards exitance and world have been nurated alony with more dtailed recogmition of ( mahwi ) in kordsh literature in the second section of the thesis (mahwi) life and thinking experience of life has been shown as well as diherent praods of (mahwi) life. and in the third section the concept of death and thiking experience of death with in (mahwi) has been explained and of the same time the argument of life and death in (mahwi)is poems has been nurrated as the result of cotractictive prespectives of mahwi toward life and death, event vally to reach that understanding that mahwi had came from sufhisim and Islamic background of thinking. for mahwi the true life means the scarification of human for god, for reaching the gate of gods house meaning that the entire tine has to be surved in loving and compatiorate of godes. Mahwi is seeing himself living in a true life as such he refuses the life of sabsten cialisrms, and he spends his life in lighting of quraan and islam, as for the death mahwi believes in existence in existence of death he believes that every one is just a guest.on this plaws soon or late every one has to leave despite of this he has dihereat aspect toward death , because death for mahwi represents aform of life, but at the late stage of mahwi is life assort of psychological un stability in his thinking toward life and death has been noteced due to the conflict between mahwi prespectives from the bigginiy and end of his life about life and death,com be considered as argument is form of literature.