Van yöresinde koyunlarda bulunan eimeria türlerinin yayılışı ile doğal ve deneysel enfeksiyonlarda bazı biyokimyasal ve hematolojik parametreler

Abstract

ÖZET Van yöresinde koyunlarda bulunan Eimeri türlerinin yayılışı ile doğal ve deneysel enfeksiyonlarda bazı biyokimyasal ve hematolojik parametreler Bu çalışma, Van yöresi koyunlarında bulunan Eimeria türleri ile deneysel olarak coccidiosis oluşturulan koyunlarda hematolojik ve bazı biyokimyasal parametrelerin seviyelerinin tespitini yapmak amacıyla yapılmıştır. Materyal olarak doğal şartlar altında yetiştirilen ve Van merkezi ile yöresini temsilen 10 ayrı bölgedeki (Van-merkez, Merkeze bağlı Saray, Çaldıran, Erçek, Edremit ve Gürpınar ilçe merkezleri ile Güveçli, Bardakçı, Alaköy, Kavuncu köyleri) koyunlardan 350 adet dışkı örneği alınmıştır. Dışkıların koprolojik muayenesinde koyunlarda 9 farklı Eimeria türü tespit edilmiştir. Bu türler E. parva (%46.57), E. ovinoidalis (%43.14), E. ahsata(%39.42), E. ovina (%39.14), E. crandallis (%38.85), E. pallida (%33.14), E. granulosa (%16.57), E. faurei (%15.42) ve E. intricata (%11.14) dır. Bu türlerden en yaygın olam E. parva (%46.57) olup en az yaygın olan ise E. intricata (%1 1.42) olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada 1-6 aylık 20 adet Akkaraman kuzusu 10' arlı gruplar halinde Deney ve Kontrol Grubu olarak kullanılmıştır. Deney Grubunu oluşturan kuzulara (E. parva, E. ovinoidalis E. ahsata, E. ovina E. crandallis E. pallida, E. granulosa E. faurei ve E. intricata) 5X1 06 adet sporlanmış Eimeria ookistleri otomatik bir enjektör vasıtasıyla içirilerek deneysel enfeksiyon meydana getirilmiştir. Deney ve Kontrol Grubunu oluşturan hayvanlardan enfeksiyondan önce ve enfeksiyonun 7., 14., 21. ve 28. günlerde kan alınarak hematolojik parametrelerden eritrosit, lökosit, hematokrit ve hemoglobin değerleri ile biyokimyasal parametrelerden serum demir, bakır ve çinko değerlerine bakılmıştır. Coccidiosis ile doğal enfekte edilen kuzular, Kontrol Grubu ile karşılaştırıldığında hematolojik parametrelerden eritrosit, hemoglobin ve hematokrit değerlerinde istatistiksel olarak önemli bir azalma tespit edilirken, lökosit değerlerinde bir artış tespit edilmiştir. Buna karşılık biyokimyasal parametrelerden demir, bakır ve çinko değerlerinde de bir azalmanın olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, Van yöresi koyunlarında E. parva, E. ovinoidalis, E. ahsata, E. ovina, E. crandallis, E. pallida, E. granulosa, E. faurei ve E. intricata türleri tespit edildi. Coccidiosis ile enfekte edilen kuzularda da bazı hematolojik ve biyokimyasal parametrelerde bir azalmanın olduğu görüldü. Anahtar Sözcükler: Koyun, Eimeria, Biyokimyasal ve Hematolojik Değerler. 63

SUMMARY The distribution of Eimeria species in the Van province and some biochemical and hematological parameters in sheep naturally or artificially infected with coccidia This study was performed to evaluate the hematological and some biochemical parameters in sheep infected naturally or experimentally with Eimeria species found in sheep grown around Van. Stool samples were taken from 350 sheep, which represent 10 districts (Van- centrum, Saray, Çaldıran, Erçek, Edremit and Gürpınar towns and Güveçli, Bardakçı, Alaköy, Kavuncu villages) in the province of Van. Nine different Eimeria species were found following the investigation of the stool samples. These species were E. parva (46.57%), E. ovinoidalis (43.14%), E. ahsata (39.42%), E. ovina (39.14%), E. crandallis (38.85%), E. pallida (33.14%), E. granulosa (16.57%) E. faurei (15.42%) and E. intricata (1 1.42%). The findings demonstrate that most common species is E. parva (46.57%) and least common species is E. intricata (1 1.14%). In this study, 20 Akkaraman lambs (1-6 months old) were used as control group (10 lambs) and Experimental Group (10 lambs). Eimeria oocysts (E. parva, E. ovinoidalis, E. ahsata, E. ovina, E. crandallis, E. pallida, E. granulosa, E. faurei and E. intricata) were inoculated orally to lams in the Experimental Group with a syringe containing 5X1 06 oocysts to obtain experimental infection. Blood samples were taken from control and experimental animals at before the infection and after the infection 7, 14,21s and 28 days for hematological parameters (erythrocyte, leukocyte, hematocrit and hemoglobin) and for biochemical parameters (ferric, cupper and zinc). Statistically, the levels of erythrocyte, hemoglobin and hematocrit were found significantly decreased, while the level of leukocyte increased in lambs infected with Eimeria sp. In contrast, the levels of iron, cupper, zinc were found to be decreased. In conclusion, Eimeria parva, E. ovinoidalis, E. ahsata, E. ovina, E. crandallis, E. pallida, E. granulosa, E. faurei and E. intricata were the species found in sheep in the region of Van. Some hematological and biochemical parameters were found to be decreased in lambs infected by with Eimeria. Key Words: Sheep, Eimeria, Biochemical and Hematological Parameters. 64