Roma Hukukundan günümüze taşınmaz lehine irtifak hakları

Abstract

Tezimizde `Roma Hukukundan Günümüze Taşınmaz Lehine İrtifak Hakları` inceleme konusu yapılmıştır. Taşınmaz lehine irtifak hakları kurumuna ilişkin temel ilke ve koşullar Romalı Hukukçular tarafından geliştirilmiş ve günümüz hukuk düzenlerine yansımıştır. O nedenle çalışmamızda, öncelikle Roma Hukukunda taşınmaz lehine irtifak hakları incelenmiştir. Bu amaçla kurumun ilk ortaya çıktığı zamandaki sosyal ve ekonomik koşullar nedeniyle, yüklü taşınmazdan bağımsız olarak düşünülemeyen irtifak hakları ve onların özellikleri ele alınmıştır. Daha sonra irtifak hakları ile taşınmaz arasında ayrım yapılmaya başlanan süreç ve bu ayrımı tetikleyen nedenler incelenmiştir. Ardından irtifak haklarının taşınmazdan bağımsız olarak düşünüldüğü ve artık kurumun olgunlaştığı dönemde taşınmaz lehine irtifak hakları inceleme konusu yapılmıştır. Roma Hukukundan kanunlaştırmalara kadar geçen süreçte yapılan tartışmalar, dönemin koşulları ile ortaya çıkan yeni kavramlar ekseninde, taşınmaz lehine irtifak haklarının tanımlanması ve sınıflandırılması ile ilgilidir. Taşınmaz lehine irtifak haklarına ilişkin en önemli dönüşüm, kurumun hukuki niteliğinde olmuştur. Bu amaçla Glossator'lar, Commentator'lar, Hümanist Doktrin temsilcileri ve Pandekt hukukçularının- özellikle taşınmaz lehine irtifak haklarının hukuki niteliği olmak üzere- konuya katkılarına yer verilerek, tarihsel gelişim sürecinin takip edilmesi amaçlanmıştır.Son olarak farklı hukuk düzenleri incelenerek, taşınmaz lehine irtifak haklarına ilişkin Roma Hukukundaki düzenlemelerin izleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla bir yanda Fransız ve İtalyan Hukuk düzenleri, diğer yanda İsviçre ve Türk Hukuk düzenleri ele alınmıştır. Böylece farklı gelişim çizgileri takip eden farklı hukuk düzenlerindeki benzerlik ve farklılıklar ortaya koyulmaya çalışılmıştır.

This thesis focuses on the concept of `Predial Servitudes from Roman Law to Modern Law`. The analysis starts with an examination of predial servitudes in Roman Law stemming from the fact that the fundamental rules and requirements of the institution of predial servitudes were first developed by Roman jurists and they are still reflected in modern legal systems. Therefore the study initially starts with an analysis from the perspective of Roman Law. Firstly, we studied ancient servitudes which were considered as a part of the underlying land because of the social and economic conditions when they first emerged. Then, the period during which the distinction between the predial servitudes and the underlying land began to be made and the precipitating causes of that distinction were examined. Thereafter, the period during which the servitudes were considered distinct from the land and the predial servitudes were established was analyzed. The discussions made during the period from the Roman Law to codifications pertain to the definition and classification of the predial servitudes in relation to the new concepts emerged from existing conditions of the period. The most important transformation of the predial servitudes occurred in the legal characteristic of the institution. With the purpose of examining the historical development of the predial servitudes, the contributions especially the ones about the legal characteristic of the institution made by Glossators, Commentators, Legal Humanists and Pandectists are analyzed. Finally, by examining the different legal systems, the traces of the Roman Law to predial servitudes are aimed to be identified. For this reason, on one side, the systems of French and Italian Law; and on the other side, thoses of Swiss and Turkish Law are analyzed in order to identiy the differences and similarities among several legal systems that follow diverse developmental patterns.