İslam Hukukunda ve Mer`i Hukukta gerçek kişilerin fiil ehliyeti

Abstract

Mer'i hukukta fiil ehliyeti başlığı altında düzenlenen ve İslam hukukunda eda ehliyetinin kapsamına giren hükümlerin İslam hukukundaki yerini görmeye çalışmak tezin temel amacıdır. Ehliyet kavramının ve bu kavramın daha başta vücub-eda, hak-fiil ehliyeti şeklindeki ayrımların içeriğini anlamak, fiil ehliyetinin mer'i hukukta nasıl sistematize edildiğini görmek ve fiil ehliyetinin her bir hukuk sisteminde nasıl derecelendirildiği ve her bir derecede her iki hukuk sisteminde hangi hükümlerin getirildiğini incelemek tezin asıl kapsamını oluşturmaktadır.İlk bölümde konu İslam hukuku bakımından ele alındı. İkinci bölümde mer'i hukukun fiil ehliyetine bakışı incelendi. Bu inceleme esnasında konulara müteradif olarak İslam hukukunun yaklaşımı belirtilmeye çalışıldı. Üçüncü bölümde fiil ehliyeti bakımından nasıl bir tasnife gidildiği bu tasniflerin gerektirdiği hükümler yine mukayeseye uygun biçimde ortaya konulmaya çalışıldı.Tezi hazırlarken konunun aslında çok geniş bir kapsamının olduğu bu geniş kapsam karşısında detaylara indikçe tezin amacından kopabileceği nazara alınarak, mer'i hukukta ve İslam hukukunda öne çıkan kaynaklar tespit edildi. Bu kaynakların dışına çıkmamaya özen gösterildi. Mer'i hukukta medeni kanunun değiştiği dikkate alınarak öncelikle öğretide yeni dönemde yazılan kaynaklara önem verilmekle beraber yapılan değişikliğin bir çok konuda öze dair olmayıp lafzi olduğu bilindiğinden önceki dönem kaynaklardan da istifade edildi.İslam hukukunda kaynak belirlemesi yapılırken kapsamın genişliği nedeniyle kaynaklarda mümkün mertebe sınırlamaya gidildi. Temel kaynaklara gidilirken mezhepler arasında denge korunmaya çalışıldı ise de Hanefi ve Şafii mezheplerinin kaynakları daha fazla tercih edildi. Modern zamanlarda yazılmış eserler ve ansiklopedik kaynaklarda ihmal edilmemeye çalışıldı. Her iki hukuk sisteminin netice itibariyle birbirine çok yakın ve benzer hükümler ihtiva ettiği görülmektedir. İslam hukukunda konu, insan hayatını ilk başlangıcından itibaren devrelere ayırıp, her bir devre için hükümler koyma yoluna giderek sistemleştirilmiştir. Mer'i hukukta ise önce konu ile ilgili kavramsal tanımlamalar yapılıp bu tanımlar çerçevesinde sistematize edildiği görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Vücub ehliyeti, Hak ehliyeti, Eda ehliyeti, Fiil ehliyeti

Basic aim of the Thesis is to show the normsthat regulate the legal capacites of Natural Persons in Positive Law and their place in Islamic Law.The notion of Capacities of Persons ,the type of capacities also the method that help us to make this seperation,the systematization of these capacities in Positive Law,and comparation of Capacities of Persons in twi different legal systems is the main goal of this thesis.The thesis consists of three parts. In the first part, the topic was dealt in the aspect of Islamic law. In the second part, the legal capacity was examined by Postive Law. In the third part,is talking about the privions that help to made classiffication of legal capacities .Considering that the topic is very broad topic and when we get to the details, the purpose of the topic might be lost considering was a need toidetermine the most important common resourses for Positive and Islamic Law.Special attention was paid to not getting out from these common resources. Considering that the Civil Law In Positive Law was changed many times for this thesis are used mostly new resources but during this the oldest ones are not ignoring. For Islami Law we have large number of resources and for this always was going to limit the number resources what will be used for prepatring this thesis. While going to the basic resources was tried to get balance between sects,Hanefi and Shafi sects were preferred. At the same time, were taking attention for modern sources and encyclopaedic informationBoth legal systems seem to contain very similar and similar provisions as a result.In Islamic law, the subject has been systematized by separating the human life from the beginning andputting provisions for each cycle.In Positive law,conceptual definitions are made about the subject,and after this ther are systematized.Key words: Vücub ehliyeti, capacity to acuire rihts, Eda ehliyeti, legal capacities