Darende zerdalilerinin (Prunus armeniaca L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar

Abstract

170 VI. ÖZET Bu araştırmada; 1990-1992 yıllarında, zerdali populasyonu bakımından zengin olan, Darende ilçesi, merkez ve köylerinde, soğuklara mukavim, her sene verimli, ürün durumu iyi ve meyve kalitesi UstUn özellikte olan zerdali tiplerinin seleksiyon yoluyla ıslahı amaçlanmıştır. Araştırma suresince yaklaşık 5000 tip zerdali ağacı görülmüş ve bu tiplerin içerisinden ilk yıl 37'si, 2. yıl ise 63' U olmak üzere toplam 100 tip seçilmiştir. Seçilen bu tipler arasından 37 tip 3. yıl sonunda, gec ciceklenmelerine ragmen, meyve kalitelerinin cok düşük olması dolayısıyla elenmiş ve çalışmaya 63 tiple devam edilmiştir. Bu 63 tip; meyve ağırlığı, çekirdek ağırlığı, çekirdeğin ete bağlılığı, suda çözünür kuru madde miktarı, hasat olum tarihi, ciceklenme zamanı ve meyve gösterişliliği gibi tartılı derecelendirmede esas alınan, önemli özellikler yönünden incelenerek; soğuklara mukavemet, erken hasat ve genel kalite yönünden değerlendirilmiştir. Seçtiğimiz bu tiplerde tesbit edilen önemli özellikleri kısaca söyle özetleyebiliriz: Ciceklenme ve Hasat Tarihleri: Seçtiğimiz 63 zerdali tipi 3 Nisan (14,15,25,36 ve 37 nolu tipler) ile 4 Mayıs (72 nolu tip) tarihleri arasında tam ciceklenmeye ulaşmışlardır. Tiplerde hasat olumu 3 Temmuz (06 nolu tip) ile 20 Temmuz (86 ve 90 nolu tipler) tarihleri arasında meydana gelmektedir. Ciceklenme ve Meyve Gelişim Süresi: Araştırma tiplerimizde ciceklenme süresi ortalama 15 gün olup, 9 gün ile 32 nolu tip171 en kısa ve 21 gün ile 39 nolu tip en uzun süreli çiçekli hRlde kalmıştır. Tam cicek'lenmeden haşata kadar gecen gün sayısı ise tiplerimizde 70 (72 nolu tip)-104 (36 nolu tip) glin arasında değişmiştir. Ortalama Meyve. Çekirdek Ve Çekirdek Ici AdirliQi ile Çekirdek Ve Çekirdek Ici Oranı: Seçilen tiplerde ortalama meyve ağırlığı 26.67 gr (01 nolu tip) ile 78.72 gr (89 nolu tip) arasında değişirken; ortalama çekirdek ağırlığı 1.49 gr (02 nolu tip) ile 5.09 gr (33 nolu tip) ve ortalama çekirdek ici ağırlığı 0.35 gr (69 nolu tip) ile 1.34 gr (27 nolu tip) arasında değişmiştir. Çekirdek oranı % 4.10 (69 nolu tip) ile % 13.62 (33 nolu tip) arasında, çekirdek ici oranı ise % 11.15 (69 nolu tip) ile % 45.02 (77 nolu tip) arasında bulunmuştur. Meyve ve Çekirdek Tadı: 63 Tip içerisinde meyve tadı; tatlı olanlar % 42.85, orta tatlı olanlar % 36.51 ve hafif eksi olanlar da % 20.64 oranına sahip olmuştur. Toplam 63 tipin 33 tanesi tatlı çekirdekli olurken 30 tanesi acı çekirdekli bulunmuştur. Suda CözUntlr Kuru Madde Miktarı ve Asitlik: Suda cözUnür kuru madde miktarı % 9.00 (24 nolu tip) ile % 20.75 (38 nolu tip) arasında; titre edilebilir toplam asitlik ise % 0.245 (17 nolu tip) ile % 3.752 (58 nolu tip) arasında olmuştur. Meyvede Sululuk Durumu. Meyve Eti Serti iQi ve Çekirdeğin Ete Bafllılık Durumu: Tiplerin % 3.17'si az sulu, % 47.62'si orta sulu ve % 49. 21* i sulu; 2 tipin meyve eti yumuşak, 39 tipin orta yumuşak ve 22 tipin ise sert; 1 tip yapışık, 4 tip yarı172 yapışık ve 58 tip serbest çekirdekli olarak bulunmuştur. Meyve Zemin. Et ve Ust Ren'gi: Secileri zerdali tiplerinin % 58.73'UnUn zemin renginin sarı, % 28.57'sinin turuncu ve % 12.70'inin koyu turuncu; tiplerin % 20.64'UnUn meyve etinin krem, % 23.81'inin sarı,% 36.50'sinin turuncu ve % 19.05'inin koyu turuncu; tiplerin % 6.35'inde Ust rengin hic olmadığı, % 39.68'inde az, % 4.76'sında benekli, % 31.75'inde orta derecede ve % 17.46'sında da cok seviyede olduğu tesbit edilmiştir.

173 VII. SUMMARY RESEARCHES ON BREEDING BY SELECTION OF WILD APRICOT (Prunus armeniaca L.) FORMS IN DARENDE PLAIN In this research that was carried out in 1990 and 1992 years in Darende was aimed the breeding by selection of wild apricot forms resistant to spring late frosts, every year bearing, good yielding and have good fruit qualities. About 5000 forms were investigated during the research, and first year 37 forms and second year 63 forms were selected from these forms. The 37 from these 100 forms were eleminated because of the less fruit quality characteristics although these forms were late flowering. Thus, in this study 63 forms were used. These forms evaluated on the basis of fruit weight, seed weight, the seperation of fruit from seed, the soluble solid contents, the harvest date, the flowering period and the fruit appearance. These properties were evaluated statistically from point of resistant to frosts, early harvesting and general fruit quality. Some important properties of these forms were summarized as follows: Flowering and Harvesting Dates: In 63 forms, full blooming date was between April 3 (Nr. 14, 15,25,36 and 37) and May 4 (Nr.72). The harvesting date was between July 3 (Nr.06) and July 20 (Nr.86 and 90). Flowering and Fruit Growth Period: In our forms, the flowering period was between 9 (Nr.32) and 21 (Nr.39) days,174 and average 15 days. The fruit growth period was 70 (Nr.72)- 104 (Nr.36) days. Average Fruit. Seed and Kernel Weights, and The Percentage Of Seed and Kernel: Average fruit, seed and kernel weights were between 26.67 (Nr.01)-78.72 (Nr.89) g; 1.49 (Nr.02)-5.09 (Nr.33) g and 0.35 (Nr.69)-1.34 (Nr.27) g, respectively. The percentage of seed and kernel was between 4.10 (Nr.69)-13.62 (Nr.33) % and 11.15 (Nr.69)-45.02 (Nr.77) %, respectively. Flavour Of Fruit and Kernel: The percentage of sweet, medium sweet and sourish fruits were 42.85 %, 36.51 % and 20.64 %, respectively. 33 Forms were sweet kernelled and 30 forms bitter kernelled. The Soluble Solid Contents and Acidity : Total soluble solid contents and total acidity were between 9.00 (Nr. 24) -20. 75 (Nr.38) %, 0.245 (Nr. 17)-3.752 (Nr.58) %, respectively. Fruit Juiciness. Fruit Firmness and Seed Seperation: 3.17 %, 47.62 % and 49.21 % of the selected forms were little juicy, medium juicy and juicy, respectively. The selected 2, 39 and 22 forms were soft, medium soft and firm, respectively. The seeds were jointed to fruit flesh in one form, semi-joined in four forms and free in 58 forms. Fruit Skin. Flesh and Upper Color: The skin color, in 58.73 % of the selected forms were yellow, in 28.57 % of them were orange and in 12.70 % of them were dark orange. The flesh color, in 20.64 % of the selected forms were light yellow, in 23.81 % of them were yellow, in 36.50 % of them were orange and in 19.05 % of them were dark orange. The upper color, in175 6.35 % of the selected forms were absent, in 39.68 % of them were little, in 4.76 % of them were speckled, in 31.75 % of i them were medium and in 17.46 % of them were too much.