Bazı uygulamaların aşılı-köklü asma fidanı üretiminde fidan kalite ve randımanı üzerine etkileri ile aşı kaynaşmasının anatomik ve histolojik olarak incelenmesi üzerine araştırmalar

Abstract

106 ÖZET Bu çalışma üç kısımdan oluşmaktadır. Denemenin ilk iki kısmı Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümünde, aşı kaynaşması ile ilgili olan son kısmı ise Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Labaratuvarlannda gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın birinci kısmında; 5BB, 8B ve 99R Amerikan asma anaçlarının Cardinal ve Alfons üzüm çeşitleriyle oluşturduğu aşı kombinasyonlarına ait aşılı asma fidan üretiminin kaynaştırma aşamasındaki aşıda basan üzerine su ve talaş (kavak talaşı + perlit (3:1)) katlama ortamlarının etkilerinin belirlenmesi; ikinci kısmında bu iki farklı ortamda katlanmış olan aynı aşı kombinasyonlarına ait aşılı çeliklerle fidanlık şartlarında gerçekleştirilen fidan üretiminde Alçak Tünel ve Malç (siyah malç, beyaz malç) uygulamalarının fidan randımanı ve kalitesi üzerine olan etkilerinin tespit edilmesi; üçüncü kısmında ise, yine bu iki farklı katlama ortamı içerisinde üç farklı süreyle (20, 30, 40 gün) tutulan aynı aşı kombinasyonlarına ait aşılı çeliklerde anatomik ve histolojik olarak aşı kaynaşması ve gelişiminin incelenerek aşıda basan üzerine etkili olabilecek faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Denemede elde edilen sonuçlar aşağıda özetlenmiştir. 1. Aşı bölgesinde kallus oluşum oram ve kallus gelişim düzeyi açısından her iki katlama ortamında da aşı kaynaşması için yeterli düzeyde kallus oluşumu ve kallus gelişimi sağlandığı görülmüştür. Ülkemizde genel olarak kullanılan talaş (talaş + perlit (3:1)) katlama ortamına (%91.17, 3.43) göre su ortamının (%93.50, 3.49) biraz daha iyi olmasına karşılık, ortamlar arasında görülen farklılık istatistiki bakımdan önemli bulunmamıştır. 2. Aşı bölgesinde kallus oluşum oranı ve düzeyi bakımından genel olarak 5BB ve 8B Amerikan asma anaçlanmn 99R anacına göre daha iyi kaynaşma sağladıklan belirlenmiştir. Bununla ilgili olarak C/5BB ve A/8B aşı kombinasyonlannın diğer kombinasyonlara göre daha başanlı olduklan gözlenmiştir. 3. Katlama sırasında genel olarak kalemdeki gözün sürme oranı ile, aşı yerinde kallus oluşum oranlan ve kallus gelişim düzeyleri arasında olumlu bir ilişki gözlenmiştir. 4. Bazalda kalus oluşum oranı ve kallus gelişim düzeyi bakımından talaş içinde katlamanın daha yüksek değerler oluşturduğu belirlenmiştir. 5. Aşılı çeliklerde köklerime oranı ve çelik basma oluşturulan kök sayısı bakımından su ortamına göre talaş ortamının yaklaşık iki katı kadar daha fazla köktenine oram ve çelik basma kök sayısı sağladığı belirlenmiştir. 6. Aşılı çeliklerde boğaz kökü oluşturma oram ve çelik basma oluşturulan boğaz kökü sayısı bakımından su içinde katlama ile daha düşük değerler elde edilmiştir.107 7. Fidanlık şartlarında uygulamaların etkilerini belirlemek amacıyla yapılan çalışmalarda su içinde katlanan aşılı çeliklerden talaş içinde katlananlara göre yaklaşık %20 kadar daha yüksek fidan randımanı elde edilmiştir. 8. Fidan randımanı açısından her iki ortamda katlanan aşılı çeliklerde de Siyah Malç (SM) ve Beyaz Malç (BM) uygulamalarının, I. boy fidan randımanı ve fidan kalitesi ile ilgili özellikler bakımından ise Alçak Tünel Beyaz Malç (ATBM), Siyah Malç (SM) ve Beyaz Malç (BM) uygulamalarının Kontrol (K) uygulamasına göre fevkalade üstün oldukları tespit edilmiştir. 9. Fidan randımanı açısından 8B ve 5BB Amerikan asma anaçlarından 99R anacına göre daha yüksek değerler elde edilmiştir. Bununla ilgili olarak, A/8B ve C/5BB aşı kombinasyonlarında diğer kombinasyonlara göre daha başarılı sonuç elde edilmiştir. 10. Fidanlık şartlarında fidanların kök sayılan ve kök gelişme düzeyleri açısından malç uygulamalarının olumlu etkisi gözlenmiş, bu bakımdan beyaz malç siyah malca göre daha üstün bulunmuştur. 11. Malç uygulamaları sulama ihtiyacını azaltmaları ve otlanmayı önlemeleri bakımından da yararlı bulunmuşlardır. Ancak otlanmayı önleme bakımından ışık geçirgenliğinin düşüklüğü nedeniyle siyah malçm, beyaz malca göre daha etkili olduğu görülmüştür. 12. 1. Boy fidan randımanı açısmdan her iki katlama ortamında da Siyah Malç (SM), Alçak Tünel Beyaz Malç (ATBM) ve Beyaz Malç (BM) uygulamaları fidan randımanı ve kalitesinin artırılması açısından fevkalade yararlı bulunmuşlardır. Bu uygulamaların K uygulamasına göre 1. boy fidan randımanını 2-2.5 katı kadar artırdıkları belirlenmiştir. 13. Üzerinde çalışılan tüm aşı kombinasyonlarında aşılamadan 20 gün sonra yapılan anatomik incelemelerde aşı bölgesinde çepeçevre kallus dokusunun oluştuğu ve aşı elemanları tarafindan karşılıklı olarak oluşturulan bu kallus dokusu vasıtasıyla ilk birleşme ve kaynaşmanın sağlandığı belirlenmiştir. 14. Aşılamadan 20 gün sonra alınan kesitlerde oluşturulan kallus dokusu içerisinde kambiyal farklılaşmanın henüz yeni başlamış olduğu gözlenmiş ve aşılamadan 30 gün sonra alman kesitlerde bu kambiyal farklılaşmanın genişlik kazanarak aşı elemanları arasındaki kambiyal devamlılığın tesis edilmeye başlandığı belirlenmiştir. 15. Her iki aşı elemanından da kallus dokusunun ayrı ayrı oluşturulmasına rağmen, bu bakımdan kalemin anaca nazaran daha zayıf kaldığı belirlenmiştir. 16. Aşı elemanları arasında oluşan kallus hücrelerinin, floem ve ksilem elemanlanndaki tahrip olmamış parankimatik yapılı hücrelerden ve kambiyum dokularından üretildiği belirlenmiştir.108 17. Aşı elemanları arasında teşekkül eden kallus dokusunun miktarı, aşı elemanlarının birbirleriyle kambiyal bölgelerden çakışma durumu ve oluşan nekrotik tabakaların yoğunluk durumu ve parçalanma miktarının kambiyal şekillenme üzerine etki ettiği gözlenmiştir. Dolayısıyla, bu faktörler kambiyal bağlantının kurulma zamanını etkiledikleri belirlenmiştir. 18. Fidanlık şartlarında gerçekleştirilen asma fidanı üretiminde başarı için aşıb çeliklerde çepeçevre kallus oluşumunun şart olduğu, ancak buna ilave olarak; fidan randımanı ve kalitesi açısından aşılı çeliklerin kambiyal devamlılığın sağlanmasından sonra araziye aktarılmasının gerekli olduğu kanısına varılmıştır.

109 SUMMARY This study was constituted from three parts. First and second parts of research were completed in Horticultural Departmant of Agricultural Faculty at Yüzüncü Yıl University and third part was completed in Horticultural Departmant of Agricultural Faculty at Ege University. The first part of the research was carried out to determine the effects of water and sawdust (sawdust + perlit (3:1)) stratification methods on succes of callusing of Cardinal and Alphons grape cultivars grafted on 5BB, 8B and 99R rootstocks. The second part was carried out to determine the effects of low tunnel and matching (black and light plastic) on the quality and production of young vines that same graft combinations which had two different stratificatied methods. Third part was carried out to determine the effects on the graft success of two stratication methods (water and sawdust) for three periods (20, 30 and 40 days) with same graft combinations. Also, the graft union was examinated anatomicaly and histologically. The data showed that as follows. 1. It was provided that enough formation ratio of callus and level of callus development at both of two stratification methods. Water stratification metod has been found (95.50 %, 3.49) more superior than sawdust stratification method (91.17 %, 3.43) which usually is used in our country. But the difference between stratification methods were not istatisticaly significiant. 2.1t has been determined that 5BB and 8B American rootstocks had been more superior than 99R rootstock in respect of formation ratio of callus and level of callus development. In addition this, C/5BB and A/8B graft combinations had been more successful than other graft combinations. 3. Also the positive relationship between ratio of budding during stratification with formation ratio of callus and level of callus development. 4. Sawdust stratification method has been obtained higher values than water stratification method in respect of formation ratio of callus and level of callus development at basal parts of grafted cuttings. 5. Rooting ratio and root number of per cutting were twice more in the sawdust stratification method than the water stratification method. 6. Ratio of rooting gullet and number of rooting gullet of per cutting were lower in the water stratification method than the sawdust stratification method. 7. Ratio of general young vines that graft cuttings, stratificated in water, have been increasing more 20 % than stratificated in sawdust. 8. In both of the stratification methods, ratio of general young vines were more superior in Black Malching in Field and Light Matching in Field than Control. First class grafted vines and young vines quality were more superior in Low Tunnel Light110 Malching, Black Malching in Field and Light Malching in Field applications than Control. 9. 8B and 5BB American rootstocks were obtained higher values than 99R rootstock in repect of ratio of general young vines. Meanwhile, A/8B and C/5BB graft combinations were more succesufül than other graft combinations. 10. Positive effect of malching applications have been founded on the root number and grown level of root of grafted young vines. Also the light malching was more superior than black malching. 11. Malching applications were reduced the water requirement and prevented from weeds. Black malching was more positive effect than light malching because of lower light permeability and prevented from weeds. 12. Black Malching in Field, Low Tunnel Light Malching, and Light Malching in Field were founded extremly important in marketable because of increased quality and ratio of young vines at first class ratio of young vines for both of the stratification methods. These applications were increased marketable first class ratio of young vines about 2-2.5 times than Control. 13. Anatomically investigations after 20 days grafting all the graft combinations callus tissue was occured at graft union and the first conjugation and agitation have been provided by this callus tissue. 14. Cambiyal difference was started on the section after 20 days grafting. But, cambiyal continuity between the craft components were established after 30 days grafting. 15. Callus tissue were occured semili for both of the graft components for that scion was weaker than rootstock. 16. The callus cells which occured on the craft interfaces were produced from the undestroyed paranchymatic cells of pholoem and xylem, and also cambiyum tissue. 17. It was appeared that the cambiyal continuity formed depending on matching of cambial tissue with other craft components, the callus tissue amount and density and destroy of necrotic layers. 18. In the field succesfully young vines production must be callus occuration is necessary. Also, graft cuttings must be planting after cambial continuity to be quality and ratio of young vines.