Ortaokul ve liselerde görev yapan öğretmenlerin psikolojik şiddete (mobbing) ilişkin görüşleri (Hatay İli örneği)

Abstract

ÖZETORTAOKUL VE LİSELERDE GÖREV YAPAN ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK ŞİDDETE (MOBBİNG)İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ ( HATAY İLİ ÖRNEĞİ ) Danışman: Prof. Dr. Niyazi CANBu araştırmanın amacı, Hatay ilinde yer alan resmi ortaokul ve liselerde görev yapan öğretmenlerin psikolojik şiddete (mobbinge) ilişkin görüşlerini belirlemektir. Bu doğrultuda ortaokul ve lise öğretmenlerinin `kendini gösterme ve iletişim`, `sosyal ilişkiler`, `itibara saldırı,` ve `yaşam kalitesi ve mesleki durum` boyutlarında psikolojik şiddete ilişkin görüşlerinin ortaya konması, ayrıca öğretmen görüşlerinin `cinsiyet`, `medeni durum`, `yaş`, `mezuniyet durumu`, `meslekteki kıdem`, `kurumdaki hizmet süresi` `psikolojik şiddetin kimden görüldüğü` ve `psikolojik şiddete karşı verilen tepki` gibi değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amaçlanmıştır.Araştırma betimsel- ilişkisel tarama modeli ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada iki ayrı bilgi formu kullanılmıştır. Bunlardan birincisi öğretmenlerin kişisel özelliklerine ilişkin bilgileri içeren ve 8 sorudan oluşan `Kişisel Bilgi Formu` dur. İkinci form öğretmenlerin psikolojik şiddete ilişkin görüşlerini belirlemeye yönelik `Psikolojik Şiddet Ölçeği`dir. Psikolojik Şiddet Ölçeği, 50 maddeden ve 4 boyuttan oluşmaktadır. Araştırmacı tarafından geçerlilik ve güvenirliği test edilen ölçeğin `kendini gösterme ve iletişim` boyutunda 11, `sosyal ilişkiler` boyutunda 7, `itibara saldırı` boyutunda 17, `yaşam kalitesi ve mesleki durum` boyutunda 15 madde yer almaktadır. Araştırmanın çalışma evrenini Hatay il merkezi ve Kırıkhan ilçelerinde yer alan 34 lise ve 125 ortaokulda görev yapan 2285 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada tabakalı ve küme örnekleme yöntemi kullanılmıştır. 570 öğretmene ölçek ulaştırılmış, 325 ölçek geri dönmüştür. Geri dönen ölçekerden 304 ölçek değerlendirmeye alınmıştır. Elde edilen verilerin istatistiksel çözümlemeleri SPSS programı ile bilgisayar ortamında yapılmıştır. Araştırma verilerinin istatistiksel analizinde, aritmetik ortalama, standart sapma, frekans, yüzde ve yüzde hesapları yanında t- testi, tek yönlü varyans analizi ve tukey testi kullanılmıştır. Katılımcı öğretmenlerin ölçek boyutlarında yer alan mobbing davranışlarına ilişkin görüşleri cinsiyet, medeni durum, yaş, mezuniyet durumu, meslekteki kıdem, ve kurumdaki hizmet süresi değişkenlerine göre farklılaşmazken mobbingin kimden görüldüğü ve mobbingle karşılaşıldığında gösterilecek tepki değişkenine göre farklılaşmıştır. Öğretmenlerin, mobbingi, `sosyal ilişkiler ve iletişim boyutunda` en çok müdür ya da müdür yardımcılarından, `sosyal ilişkiler`, `itibara saldırı` ve `yaşam kalitesi ve mesleki durum` boyutlarında diğer kişilerden gördükleri ve mobbingle karşılaştıklarında çoğunlukla `vazgeçirmek için konuşurum` seçeneğini tercih ettikleri sonucuna ulaşılmıştır.

ABSTRACTTHE TEACHERS EXPRESSIONS, WHO ARE TEACHING AT SECONDARY AND HIGH-SCHOOLS, ABOUT PSYCHOLOGICAL VIOLENCE (MOBBING) ( INSTANDS OF HATAY )Supervisor: Prof. Dr. Niyazi CANThe purpose of this study is to determine the opinions of the teachers on the psychological violence (mobbing). The teachers in the sample of the study work at the governmental secondary and high schools in the province of Hatay. In this context, it is intended to reveal the opinions of the secondary and high school teacher`s views on the dimensions of the psychological violence such as `self-realization and mommunication`, `social relations`, `attack on the reputation`, and `quality of life and occupational status`. Furthermore, it is also aimed in this study to find out if the psychological violence varies according to some demographical and other variables such as `gender`, `marital status`, `age`, `graduation status`, `professional seniority`, `period of service in the institution`, `the source of psychological violence ` and `the reaction to the psychological violence`.Descriptive methods were carried out with relational modelling during this research. Two seperate datasheets have been used. The first of these is `Personal Information Form` which contains informations about the personal characteristics of teachers and consists of 8 items. The second is `Psychological Violence Scale` which determines their views on the psychological violence. Psychological Violence Scale consists of 50 items with 4 sub-scales. The researcher has tested the reliability and validity of the scale. In the `Self Realization and Communication Sub-scale` 11, `Social Relations Sub-scale` 7, `Attac on the Reputation Sub-scale` 17, `Quality of Life and Occupational Status Sub-scale` 15 items are located.The sample of the research consists of 2285 teachers working at 34 high schools and 125 secondary schools in the province center of Hatay and the county of Kırıkhan. Stratified and cluster sampling methods were used in the study. Questionnaires were sent to 570 teachers, of them 325 were filled and returned. Of the returned questionnaires 304 were evaluated. Computer assisted SPSS statistical data analysis was used for the obtained data analysis. In the statistical analysis of the research data, the t-test, one-way analysis of variance and Tukey tests were also condcuted in addition to the arithmetic mean, standard deviation, frequency, percentage and percentage calculations.While the opinions of the participant teachers in the dimension of scale about the behaviour of mobbing (psychological violence) did not vary for the variables such as gender, marital status, age, graduation, professional seniority and the duration of the services in the institution (school), it varied for the variables of the source person of the mobbing and the reaction in the case of mobbing. According to results, the teachers are subjected to the mobbing mostly by the directors and deputy directors in the sub-scale of the `Social Relations and Communication`, and by other people in the sub-scales of `Social Relations`, `Attack on the Reputation` and `Life Quality and Professional Situation` and it was concluded that they prefer mostly the option of ` I try to talk to discourage` when they face mobbing.