Van`da farklı miktarlarda uygulanan azot, fosfor ve potasyumlu gübrelerin şeker pancarında (beta vulgaris b.) verim ve kalite üzerine etkileri

Abstract

öz Bu çalışma, 1992, 1993 yıllarında, Van ekolojik şartlarında 0, 8, 16, 24 ve 32 kg N/da; 0, 8, 16 ve 24 kg P2Û5/da; 0, 5 ve 10 kg K^O/da seviyelerinde uygulanan, azotlu, fosforlu ve potasyumlu ticaret gübrelerinin, şeker pancarında verim ve kalite üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada, şeker pancarının bazı fenolojik ve morfolojik özellikleri (birinci yılda tohuma kalkma, çatallı kök-gövdesi oranı, kök-gövdesi çapı, kök-gövdesi uzunluğu ve yaprak sayısı); verimleri (kök-gövdesi verimi, ham şeker verimi, arıtılmış şeker verimi ve yaprak verimi) ve kaliteye etki eden bazı kimyasal özellikleri (ham şeker oranı, arıtılmış şeker oranı, kuru madde oranı, öz suyu safiyeti, kül oranı, amino azotu içeriği, öz suyu K ve Na içeriği*) incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, Van 'da şeker pancarı üretiminde, kök-gövdesi verimi, ham şeker verimi ve arıtılmış şeker verimi bakımından 24 kg N/da azotlu, 24 kg P2Û5/da fosforlu ve 5 kg î^O/da potasyumlu gübre seviyelerinin, önemli artışlar sağlayabildiği; şeker oranının yüksek, kül oranı ve amino azotu içeriğinin düşük olması bakımından da 8 kg N/da azot, 16 kg P2C>5/da fosfor ve 5 kg K^O/da potasyum seviyesindeki gübrelemenin uygun olduğu ortaya çıkmıştır. Ancak, verim ve kalite birlikte düşünüldüğünde, 16 kg N/da, 16 kg P2Û5/da ve 5 kg K^O/da seviyesinde yapılacak gübrelemelerin, kök-gövdesi verimi ve şeker veriminde önemli artışlar sağlayabilirken; kalite üzerinde de çok önemli derecede olumsuz etkiye sebep olmayacağı sonucuna varılmıştır. Anahtar kelimeler: Şeker pancarı; Beta vulgaris L.; Gübreleme; N-P-K; Azot; Fosfor; Potasyum; Verim; Kalite; Van ( ) işaretli karakterler sadece 1993 yılında incelenmiştir.

ABSRACT This study was carried out to determine the effect of 0, 8, 16, 24 and 32 kg N/da; 0, 8, 16 and 24 kg P2Û5/da; 0, 5 and 10 kg K^O/da commercial fertilizer levels on the yield and quality of the sugar beet in 1992 and 1993 years in Van ecologicial conditions. In the research, some phenologicial and morphologicial characteristic (bolting, forked root pacentage, root diameter, root lenght and leaf number); yields (root yield, sugar yield, extractable sugar yield and leaf yield) and chemical characteristic which effect the quality (sugar content, extractable sugar content, juice dry matter, purity, ash content, amino-N content, K and Na content ) of sugar beet were examined. According to the results of the study, with respect to root yield, sugar yield and extractable sugar yield, 24 kg N/da, 24 kg P2<35/da and 5 kg K/jO/da fertilizers levels provided significant increases. In respect to high sugar content and low ash and amino- N content, 8 kg N/da, 16 kg P20^/dz and 5 kg K^O/da fertilizer levels were found to be appropriate. However, when yield and quality were considered together, 16 kg N/da, 16 kg P2Û5/da and 5 kg l^O/da fertilizer levels were found to increase the root and sugar yields and will not affect the qualitiy negatively. Key words: Sugar beet; Beta vulgaris L.; Fertilizers; N-P-K; Nitrogen; Phosphorus; Potassium; Yield; Quality; Van. ( ) charecters that were examined only in 1993.