Ortaokul müdürlerinin mesleki etik davranışları

Abstract

ÖZET Bu araştırmanın amacı, Diyarbakır il merkezindeki kamu ortaokullarında görevli müdür ve öğretmenlerin algılarına göre, ortaokul müdürlerinin mesleki etik davranışlarının nasıl olduğunu saptamaktır. Araştırmanın evrenini, 2013-2014 eğitim-öğretim yılında Diyarbakır il merkezindeki kamu ortaokullarında görevli müdür ve öğretmenler oluşturmaktadır. Evreni oluşturan 54 okul müdüründen 30 ve 1700 öğretmenden ise 340 katılımcı random yöntemi ile seçilerek araştırmanın örneklemi oluşturulmuştur. Veri toplama aracı olarak, Aydın (1997) tarafından geliştirilmiş olan `Eğitim Yöneticilerinin Etik Davranışları Üzerine Bir Araştırma-Ankara İli Örneği` adlı çalışmada kullanılan anket formu kullanılmıştır. Anketin geçerlik-güvenirlik çalışmaları Aydın tarafından yapılmış olup, anket 6 boyut ve 79 maddeden oluşmuştur. Bu boyutlar; `hoşgörü, adalet, sorumluluk, dürüstlük, demokrasi ve saygı` şeklinde adlandırılmıştır. Verilerin analiz ve yorumunda; frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma, t testi ve tek yönlü varyans analizinden (ANOVA) yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin çözümlenmesi, SPSS 19.0 programından yararlanılarak yapılmıştır. Anlamlılık düzeyi 0,05 olarak alınmıştır. Araştırma sonunda ulaşılan önemli bazı bulgular şunlardır: 1. Ortaokullarda görevli müdürlerin algılarına göre, okul müdürlerinin etik davranışları; hoşgörü ( x=4,58), adalet ( x=4,66), sorumluluk ( x=4,60), dürüstlük (x =4,81), demokrasi (x =4,70) ve saygı ( x=4,81) boyutlarında `kesinlikle katılıyorum` düzeyinde olduğu saptanmıştır. 2. Ortaokullarda görevli öğretmenlerin algılarına göre, okul müdürlerinin etik davranışları; hoşgörü ( x=3,92), adalet ( x=3,97), sorumluluk ( x=4,05) ve dürüstlük ( x=4,17) boyutlarında `katılıyorum` düzeyinde iken, demokrasi ( x=4,25) ve saygı ( x=4,42) boyutlarında ise `kesinlikle katılıyorum` düzeyinde saptanmıştır. 3. Ortaokullarda görevli müdür ve öğretmenlerin, okul müdürlerinin etik davranışlarına ilişkin algıları arasında tüm boyutlarda anlamlı bir fark saptanmıştır. 4. Ölçek bazında, okul müdürlerinin algılarına göre ortalaması en düşük çıkan madde `Ulusal eğitim politikalarına bağlıyım`( x= 4,20) iken, öğretmen algılarına göre ortalaması en düşük çıkan madde ise `Eylemlerinden dolayı hesap verir`( x= 3,65) maddesidir. 5. Ortaokullarda görevli öğretmenlerin, okul müdürlerinin etik davranışlarına ilişkin algıları arasında; cinsiyet, öğrenim durumu ve mesleki kıdem değişkenlerine göre anlamlı bir fark saptanmamıştır. Medeni durum değişkenine göre ise, yalnızca `demokrasi` boyutunda anlamlı bir fark saptanmış, diğer boyutlarda ise anlamlı bir fark saptanmamıştır. 6. Okul müdürlerinin algılarına göre, müdürlerin etik davranışlarının aritmetik ortalaması ölçek bazında (x =4,65) `kesinlikle katılıyorum` düzeyindedir. Öğretmen algılarına göre ise ölçek bazında bu değer ( x=4,05) `katılıyorum` düzeyindedir. Anahtar Kelimeler: Etik, meslek etiği, etik kod.

ABSTRACT The aim of this study is todetermine how the professional ethics behaviors of secondary school principals are according to the perceptions of teachers and principals on duty in public secondary schools in city center of Diyarbakır. The population for the study has been consisted of public secondary school teachers and principals in 2013-2014 Academic Year, in city center of Diyarbakır. The sample of the study has been consisted of by choosing 30 school principals and 340 teachers with random method from the population consisting of 54 school principals and 1700 teachers. To collect data, questionnaire improved and used in `A Resarch on Ethics Behaviors of Education Managers -Sample of the City of Ankara` by Aydın (1997) has been used. The reliability and validity of questionnaire have been done by Aydın and the questionnaire has consisted of 6 dimensions and 79 items. These dimensions have been named as tolerance, justice, responsibility, honesty, democracy and respect. Percentages, frequency, arithmetic average, T-test, technics of variance have been used for analyzing and commenting the data. The data has been evaluated using an SPSS Program (Statistical Package for the Social Science) for windows 19.0. The level of suggestiveness is 0.05. These are the important consequences of the analysis of the data: 1. According to secondary school principals' perceptions, ethics behaviors of principals; in tolerance (x= 4,58), justice (x= 4,66), responsibility (x= 4,60), honesty (x = 4,81), democracy( x=4,70) and respect (x= 4,81) dimensions have been determined at `certainly agree` level. 2. According to secondary school teachers' perceptions, ethics behaviors of principals; in tolerance (x=3,92), justice (x=3,97), responsibility (x= 4,05), honesty (x= 4,17) dimensions have been determined at `certainly agree `level but at ` agree` level in democracy (x= 4,25) and respect (x= 4,42) dimensions. 3. According to secondary school teachers and principals' perceptions, meaningful difference related to ethics behaviors of principals has been determined in all dimensions. 4. In questionnaire, the items having the lowest arithmetic average are `I am attached to national education policies`( x=4,20) according to secondary school principals' perceptions and `Give account of their actions`( x= 3,65) according to secondary school teachers' perceptions. 5. Between secondary school teachers' perceptions related to ethics behaviors of school principals, no meaningful difference has been determined according to `gender, educational status, seniority` variables, but according to `marital status` variable, a meaningful difference has been determined only in `democracy` dimension and no meaningful difference has been determined in other dimensions. 6. According to secondary school principals' perceptions, the arithmetic average of ethics behaviors of school principals ( x= 4,65) is at `certainly agree` level but according to secondary school teachers' perceptions, ethics behaviors of principals ( x= 4,05) is at `agree` level.Key Words: Ethics, professional ethics, ethics code