Öğretmenlerin örgütsel sinizm ile mobbing algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Türkiye'de insan eğitiminin ilk basamağını oluşturan okullarda topluma yararlı bireyleri planlı bir şekilde yetiştirmek ve geliştirmek, önemli ve öncelikli bir amaçtır. İnsanla ilgili öğelerden biri de sinizm kavramıdır. Sinizm, bireyleri zor beğenen, memnuniyetsiz, olaylara sürekli eleştirel yaklaşan, menfaat düşkünü ve olumsuz düşüncelerle dolu varlıklar olarak nitelendiren bir düşünce akımıdır. Mobbing ise, işyerinde çalışan birey ya da bireyler üzerinde sistematik bir şekilde baskı oluşturarak bunaltma, korkutma, tehdit etme gibi taktiklerle bireyin iş yerini değiştirmesine ve istifa etmesine kadar yol açan bir süreçtir.Bu araştırmanın temel amacı öğretmenlerin örgütsel sinizmi ile çalıştıkları kurum içindeki maruz kaldıkları yıldırmalara (mobbing) yönelik algıları arasındaki ilişkininin yönünü, düzeyini ortaya koymaktır. Ülkemizde örgütsel sinizm ve mobbing ile ilgili araştırmalara bakıldığında başta işletme ve organizasyon alanlarında olmakla birlikte yapılan çalışmaların sayısı çok olmasına karşın arasındaki ilişkiyi ortaya koyan bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu yönüyle yapılan bu araştırma önemli görülmektedir.Araştırmada genel tarama modeli kullanılmış ve elde edilen bulgular raporlaştırılmıştır. Araştırmanın evrenini 2013- 2014 eğitim-öğretim yılında Batman il merkezinde resmi okullarda görev yapan yönetici ve öğretmenler oluşturmaktadır. Bu okullarda görevli toplam öğretmen sayısı 6269'dur. Örneklem grubunu tesadüfi örnekleme yoluyla seçilen 400 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında kullanılan ölçeklerden `Duygusal Taciz Ölçeği` Ocak (2008) tarafından geliştirilmiştir. Ölçek 39 maddeden ve 7 boyuttan oluşmaktadır. `Örgütsel sinizm` ölçeği ise Brandes (1997) tarafından geliştirilmiş olup Türkçe'ye Erdost ve diğerleri (2007) tarafından uyarlanmıştır. Yapılan çalışmada `Duygusal Taciz Ölçeği`ne ölçeğe ait Cronbach Alpha güvenilirlik katsayısı .97, `örgütsel sinizm` ölçeğinin ise .97 olarak bulunmuştur. Bu değerlerin istenen değerleri sağladığı söylenebilir. Buna göre verilerin çözümlenmesinde parametrik testlerden yararlanılmıştır. Verilerin analizinde ve yorumunda t- testi, varyans analizi (Anova) ve varyansın kaynağını açıklamaya yönelik olarak LSD anlamlılık testinden yararlanılmıştır. Verilerin analizinde 0.05 anlamlılık düzeyi esas alınmıştır. Verilerin yorumlanmasında, veri toplama aracındaki her boyuta ve maddeye ilişkin verilen değerler, o boyutun ve maddenin gerçekleşme düzeyi olarak kabul edilmiştir. Örgütsel sinizm ile mobbing arasındaki ilişkinin ortaya konulmasında bir korelasyon tekniği olan pearson momentler çarpımı katsayısına bakılmıştır.Yapılan araştırma sonucunda, değişken ayrımı yapılmaksızın örgütsel sinizme yönelik yapılan betimsel analiz sonucunda `Başkalarıyla, çalıştığım okuldaki işlerin nasıl yürütüldüğü hakkında konuşurum`, `Başkalarıyla, çalıştığım okuldaki uygulamaları ve politikaları eleştiririm` ve `Çalıştığım okulda, bir uygulamanın yapılacağı söyleniyorsa, bunun gerçekleşip gerçekleşmeyeceği konusunda kuşku duyarım` ifadeleri ön plana çıkmıştır. Öğretmenler bu hususlarda daha çok kaygılı oldukları düşünülmektedir. Okul idaresinin işleyişi, verilen vaatlerin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği ve okulda yürütülen politikalar öğretmenlerin sinik düşünmeleri için önemli görülmektedir.Öğretmenlerin maruz kaldıkları mobbinge yönelik algılarına bakıldığında çeşitli değişkenler arasında anlamlı farkların olduğu ortaya çıkmıştır. Mobbing ölçeğinde yer alan boyutlardaki ortalamalara bakıldığında `Kişisel İtibarı Zedeleyici Davranışlar, Kişiye Yönelik Şiddet, Kişinin Özel Hayatına Müdahale Eden Davranışlar` boyutlarında erkeklerin kadınlardan daha yüksek puanlar aldıkları görülmektedir. Eğitim durumunun yükselmesiyle birlikte kurum içerisinde birtakım sorunların olduğu görülmektedir. Araştırma kapsamında boyutlarda kullanılan her iki ölçeğin kendi içerisindeki boyutlarla ve diğer ölçekle olan ilişkilerine bakıldığında anlamlı sonuçlara ulaşılmıştır. Örgütsel sinizm ölçeğine ait boyutlar bazında yapılan korelasyon testi sonucunda yüksek düzeyde pozitif yönde ilişkinin varlığı görülmüştür. Bir başka deyişle öğretmenlerdeki örgütsel sinizm algıları duyuşsal, bilişsel ve davranışsal boyutuyla birbirini yüksek düzeyde etkilemektedir.Anahtar kelimeler: Örgütsel Sinizm, Sinizm, Mobbing, Duygusal Taciz, Sinik Düşünce

The substantial and priority objective of the first step of human education that are constructed at schools is aimed to train and develop individuals in a organized and structured way for society in Turkey. Cynicism, a stream of thought, is one of the elements which is associated with human beings includes an inclination to be dissatisfied with people, constantly critical of events, selfish and filled with negative thoughts.Mobbing is a process of resulting in resignation or changing workplace in a way that forms systematic pressure of overwhelming, intimidating and threatening . The main objective of this research is to reveal the direction and level of correlation between teachers' organizational cynicism and mobbing that they are exposed to in the institutions they work for. There are many researches based on the correlation between organizational cynicisms and mobbing associated with the business and organizations, but the correlation between them have not been found. In this context, this research aims to contribute to the field and hence it might be beneficial.General model of the research is a qualitative study and obtained findings were reported. The scope of the research compromise administrators and teachers working in public schools in the city of Batman ,in 2013 - 2014 academic year. the total number of teachers in these schools are 6269. The selection of the sample group was determined based on simple random sampling. There are 400-teachers who participated in the research in this context.One of the scale used in the research were developed by `Duygusal Taciz Ölçeği` Ocak (2008) and used in the corresponding master thesis. The scale consists of 39 items and 7 sizes. The scale of `Örgütsel sinizm` (organizational cynicism) was developed by Brandes (1997) and it was adapted by Erdost et al. (2007) in Turkey. Cronbach's alpha reliability coefficient and the second scale have been found .97 in both cases while considering both scales together, the value have been found .945 and hence these values can claim to provide the desired value. Accordingly, parametric tests have been utilised in data analysis. T-test ,analysis of variance (Anova) and LSD have been implemented in the meaningfulness test in order to explain the source of variance in the analysis and interpretation of data. Meaningfulness level has been selected 0.05 in the data analysis. The values in associated with substance and each dimension in the data collection tool has been assumed as the realization level of corresponding substance and the level during the interpretation of data. In order to reveal the relationship between organizational cynicism and mobbing, Pearson Product Moment Correlation (PPMC), which is one of the correlation techniques have been utilised In the light of the descriptive analysis for organizational cynicism without making any variable distinctions, '' I talk to others about how things work in the school `,''I share my criticism with others about the practices and policies of the school that I work for '' and '' if an implementation is said to be built in the school that I work for, I doubt that whether this will come true.'' have been mainly expressed as a result of research. Teachers in these subjects are considered to be more worried. The functioning of the school administration, whether the promises made will come true or not and current school policies have been seen substantial in the evolution of cynical thinking of teachers.It can be seen meaningful differences among various variables when the perception of teachers who are exposed to mobbing is observed. When the serious scale of intimidation is the case, in the context of ''behaviour threatening personal reputation, violence against individuals, behaviours threatening individual's private life'', it can be seen that men are marked higher than women.With the higher educational status in the institution, some problems might appear. In the scope of research, the meaningful results are believed to have been obtained when the correlation between two scales' dimensions within itself separately and each other taken into account. On the basis of the dimensions of organizational cynicism scale, as a result of the correlation test, the presence of high-level positive relationship has been observed. In other words, teachers' perceptions of organizational cynicism have a big influence in cognitive, affective and behavioural ways and these affect each other.Key Words: Organizational Cynicism, Cynicism, Mobbing, Emotional Abuse, Cynical Thoughts