Aşılı asma fidanı üretimi ve aşı kaynaşmasının anatomik, histolojik ve biyokimyasal olarak incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışma 1994 ve 1995 yıllarında, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü araştırma parsellerinde aşılı asma fidanı elde etmek amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada 420A, 5BB ve R99 Amerikan Asma anaçları ile Alphonse Lavallee, Çavuş, Erciş, Gamay, Razakı ve Yuvarlak Çekirdeksiz çeşitleri kullanılmıştır. Aşı amacıyla Tekirdağ, Manisa, Çanakkale ve Erciş'ten getirilen aşı materyalleri aşılama zamanına kadar dışarda kum havuzunda bekletilmiş ve 1994'de 3000 ve 1995 'te 2500 olmak üzere toplam 5500 aşı yapılmıştır. Aşılı çelikler dört hafta süreyle kontrollü şartlarda tutulmuş ve daha sonra araziye aktarılmışlardır. Aşılı çeliklerden 10,13,16,19,22,25,30,45,60,90 ve 230. günlerde alınan örneklerde anatomik ve histolojik incelemeler yapılmıştır. Aşılı çeliklerden 1, 30, 60, 90, 150, ve 230. günlerde alınan örneklerde ise flavan içerikleri tespit edilmiştir. Yapılan incelemeler sonucu elde edilen sonuçlar aşağıda özetlenmiştir. 1- Aşı bölgesinde kallus oluşum düzeyi bakımından anaç, çeşit, çeşit x anaç kombinasyonları arasında istatistiki farklılıklar ortaya çıkmış ve kallus oluşum düzeyi ile tutma oranı arasında r= 0.150 düzeyinde pozitif bir ilişki belirlenmiştir. 2- Gözlerin sürme oranıyla kallus oluşum düzeyi arasında negatif bir ilişki (r= - 0.183) belirlenmiştir. 3- Aşılı asma fidanı üretiminde istenilmeyen bir özellik olan boğaz kök oluşturma yönünden Erciş çeşidi ön plana çıkmışıtır. Diğer taraftan boğaz kök oranıyla sürme oranı arasında pozitif bir ilişki belirlenmiştir. 4- Anaçların kaynaştırma sırasındaki köklenme düzeyleri yıldan yıla değişmekle beraber; ortalama köklenme oranı bakımından, 5BB (%36.88), R99 (%19.24), 420A (% 8.04) şeklinde sıralanmışlardır. Çelik başına kök sayısı bakımından da 5BB anacı en yüksek değeri vermiştir. Köklenme oranı ve kök sayısı ile fidan randımanı arasında sırasıyla r= 0.841 ve r= 0.568'lik pozitif ilişkiler belirlenmiştir. 5- Fidan randımanı bakımından yine anaçlar iki yılın ortalama değeri dikkate alındığında; 5BB (% 66.39), R99 (% 55.05), 420A (% 27.17) şeklinde sıralanmışlardır. Birinci boy fidan randımanı bakımından iki yılın ortalama değerleri dikkate alındığında; 5BB (% 48.96), R99 (% 34.42), 420A (% 17.56) olarak sıralanmışlardır; 6- Fidan randımanı ve birinci boy fidan randımanı açısından, çeşit x anaç kombinasyonları arasında önemli farklılıklar ortaya çıkmıştır. Gamay/5BB kombinasyonu % 66.11 fidan randımanı ile en yüksek değeri verirken, % 21.67 ileÇavuş/420A en düşük değerde kalmıştır.1. Boy fidan randımanı bakımından % 56.70 ile Yuvarlak Çekirdeksiz/5BB en yüksek değeri veren kombinasyon olurken, % 9.20 ile Çavuş/420A en düşük değeri veren kombinasyon olmuştur 7- Yapılan anatomik ve histolojik incelemelerde tüm aşı kombinasyonlarında, aşı elemanları arasındaki kambiyal devamlılığın aşılamadan 16 gün sonra kurulmaya başladığı, 19-22 gün sonra örneklerin önemli bir kısmında kurulduğu, 25-30 gün sonra ise tüm örneklerde tamamlandığı gözlenmiştir. Ayrıca, aşılamadan 45 gün sonra birleşmenin özellikle kalem tarafında aksamaya veya zayıflamaya başladığı ve gelişmeden geri kaldığı gözlenmiştir. 8- Dikim öncesi köklenme oranının yüksek olduğu belirlenen 5BB anacının oluşturduğu kombinasyonlarda aşı kaynaşmasının çok başarılı olarak gelişme göstermesi, fidan randımanının yüksek oluşuyla ilişkili bulunmuştur. Oysa 420A anacının oluşturduğu kombinasyonlarda ise, fidan randımanın düşük oluşu, yapılan anatomik gözlemlerle de belirlendiği gibi, aktarma öncesi köklenme oranının düşük olmasıyla ilgili görülmüştür. R99 anacının oluşturduğu kombinasyonlardaki durum ise 5BB'den kötü ancak 420A'dan daha başarılı bulunmuştur. 9- Anaçlarda ve kalemlerde tespit edilen flavanların, vejetasyon periyodu ile birlikte arttığı, gelişme dönemi sonunda ise azaldıkları saptanmıştır. Anaçların flavan içeriği ile köklenme arasında pozitif bir ilişki (r=0.802) belirlenmiştir. Aşılama günü en yüksek flavan içeren 5BB anacı, en yüksek köklenme oranına sahip olan anaç olmuştur. Ayrıca kalemlerin flavan içeriği ile sürgün gelişimi arasında r=0.191'lik pozitif bir ilişki tespit edilmiştir.

Ill SUMMARY This experiment was carried out between 1994 and 1995 at the nursery of the Department of Horticulture, Faculty of Agriculture, University of Yüzüncü Yıl, to produce grafted vines regarding the several graft combinations of grapes. The graft materials taken from the Viticulture research stations in Tekirdağ and Manisa and nursery station in Çanakkale Provinces, and from the Vineyards in Erciş were kept in the sand until grafting period. The scions of A. Lavallee, Çavuş, Erciş, Gamay, Razakı and Yuvarlak Çekirdeksiz were grafted on the rootstock cuttings of 5BB, R99 and 420A with an omega type machine. 3000 grafts in 1994 and 2500 grafts in 1995, totally 5500 omega-grafts were made. After the grafts were callused at a controlled room for 4 weeks, they were transplanted to the nursery. The anatomical and histological development of the graft union for the periods of 10, 13, 16, 19, 22, 25, 30, 45, 60, 90 and 230 days after grafting in all combinations was investigated. In addition, the flavan contents (one of the phenolic compounds) of the graft components in various periods subsequent to grafting were spectrophotometrically detected. The results were summarized as follows: 1. In terms of the callus formation levels (CFL) at the graft surface, marked differences among rootstocks, cultivars and scion/stock combinations were found. There was a positive correlation (r=0.150) between the callusing level and the graft success. 2. There was a negative correlation (r=-0.183) between the CFL and bud-burst ratio (BBR). 3. Erciş tends to root formation (RF) from the scion, which is not desired. But, a positive relation between RF and BBR was found. 4. Although the rooting ratios (RR) of the rootstocks during callusing varied year by year, the average values of two years belonging to 5BB, R99 and 420A were determined as 36.88 %, 19.24% and 8.04%, respectively. 5BB had the highest root number per cutting. Furthermore, the relation of r=0.841 between the RR and root number per cutting, and the relation of r=0.568 between the RR and the final take (FT) were found. 5. The FT according to average values of two years was the highest on the rootstock 5BB (66.39 %), followed by R99 (55.05 %) and 420A (60.86 %). Also, the ratio of the first grade grafted vines (FGGV) was the highest on the rootstock 5BB (48.96%), followed by R99 (34.42%) and 420A (17.56%).IV 6. In terms of both FGGV and the FT, significant differences among the scion/Stock combinations were determined. The FT was the highest (66.11%) in the Gamay/5BB, and the lowest (21.67%) in Çavuş/420A. Also, the FGGV was found the highest (56.70%) in Yuvarlak Çekirdeksiz/5BB, but the lowest (9.20%) in Çavuş/420A 7. As the results of in the anatomical and histological investigations, it was observed that the cambial continuity between the graft components in all combinations was started 16 days after grafting, established in a great part of the grafts 19-22 days later, and completed in all samples 25-30 days later. In addition, 45 days following grafting, it was observed that the graft unions of some grafts began to limp or to weak in the side of scion, thus to underdevelop. 8. The fact that the graft union in all combinations of 5BB, in which the RR during callusing were found the highest, showed rather successful development, was considered in relation to high FT. Whereas, lower FT appeared in the combinations of 420A were found to be related to lower RR of 420A during callusing, as stated in the anatomical and histological investigations. In relation to these respects, R99 was in the intermediate position between 5BB and 420A. 9. It was determined that flavan contents of the rootstock and the scion cuttings increased during the growth season, but decreased at the end of the period. There was a positive correlation (r=0.802) between the RR and the flavan contents of the rootstocks. 5BB contained the highest flavan level at the grafting period had the highest rooting percentage. However, there was a positive correlation (r=0.191) between the flavan contents of scion and shoot development.