Norduz koyunlarının döl ve süt verimleri ile büyüme-gelişme ve dışyapı özellikleri

Abstract

IV ÖZ Bu araştırma, Van ili Gürpınar ilçesi Norduz bölgesinde yetiştirilen 172 baş Norduz koyunu ve bunlardan 1997 yılı Şubat ayında doğan 160 baş Norduz kuzusu üzerinde yürütülmüştür. Araştırmada kuzuların çeşitli dönem canlı ağırlıkları, günlük canlı ağırlık artışları; koyunların süt verimi, ergin dönem canlı ağırlığı, vücut ölçüleri ve döl verim özellikleri üzerine cinsiyet, doğum tipi, ana yaşı gibi kimi makro çevre etmenlerinin etkileri de incelenmiştir. Norduz kuzularında düzeltilmiş ortalama canlı ağırlıklar; doğum, sütten kesim, 30, 60, 90, 120, 150 ve 180. günlerde sırasıyla 4.15±0.04, 32.97±0.30, 9.20±0.10, 14.58±0.26, 20.27±0.21, 29.93±0.28, 37.44±0.27 ve 40.92±0.28 kg; doğum - 90. gün, doğum - 180. gün, 90 - 180. gün ve doğum - sütten kesim (132. gün) arası günlük canlı ağırlık artışları ise sırasıyla 180±0.002, 204±0.002, 228±0.003 ve 218±0.002 g olarak bulunmuştur. Düzeltilmiş değerlere göre Norduz koyunlarının laktasyon süresi, laktasyon süt verimi ve ergin dönem canlı ağırlığına ait ortalamalar sırasıyla 183.37±1.34 gün, 132.78±2.70 İt ve 63.51±0.41 kg bulunmuştur. Norduz koyunlarının düzeltilmiş ortalama cidago yüksekliği, vücut uzunluğu, kürekler arkası göğüs genişliği, göğüs derinliği, göğüs çevresi ve but çevresi değerleri sırasıyla 71.18±0.18, 67.68±0.24, 18.30*0.11, 33.22±0.10, 97.77±0.36 ve 66.14±0.29 cm olarak bulunmuştur. Norduz koyunlarının döl verim özelliklerinden kısırlık oram, kuzulama oranı (fertility), ikizlik oram, koçaltı koyun basma kuzu sayısı (fecundity), doğuran koyun başına kuzu sayısı (litter size) ve gebelik üretkenliği değerleri sırasıyla % 0.9, % 99, % 1 1, 1.09, 1.10 ve 489.09 kg olarak bulunmuştur. Kuzularda yaşama gücü değerleri, doğum - sütten kesim (132. gün), doğum - 90. gün ve doğum - 180. günler için sırasıyla % 92, % 94 ve % 91 bulunmuştur. Sonuç olarak, bu araştırmada Norduz koyunlarının çeşitli dönem canlı ağırlıkları, günlük canlı ağırlık artışları, süt verimi, ergin dönem canlı ağırlığı, vücut ölçüleri ile bazı döl verim özellikleri tanımlanmaya çalışılmış ve sözü edilen bu verim ve verim özellikleribakımından Norduz koyunlarının Türkiye yerli koyun ırkları ile yeni oluşturulan kimi melez tiplerden daha üstün özellikler taşıdığı saptanmıştır. Anahtar kelimeler : Norduz, Akkaraman, Karakaş, kuzu, gelişme, döl verimi, süt verimi, dışyapı özellikleri.

VI ABSTRACT This study was carried out on 172 Norduz sheep and 160 lambs from these sheep born in February 1997, Norduz region, Gürpınar - Van. The effects of certain macro environmental fastors such as sex, type of birth, age of ewes on the several traits of lambs and sheep were estimated. The traits considered for lambs were various period live weight, average daily gain and for sheep were milk yield, mature live weight, certain body measurements and reproductive traits. For the Norduz lambs, the adjusted means were 4.15±0.004, 32.97±0.30, 9.20±0.10, 14.58±0.26, 20.27±0.21, 29.93±0.28, 37.44±0.27 and 40.92±0.28 kg, for birth weight, weaning weight, 30th, 60th, 90th, 120th, 150th and 180th live weight, respectively. The average daily gain of lambs were 180±0.002, 204±0.002, 228±0.003 and 218±0.002 g between birth - 90th, birth - 180th, 90th - 180th and birth - weaning weight, respectively. The adjusted means for Norduz sheep for lactation lenght, lactation milk yield and mature live weight were 183.37±1.34 days, 132.78±2.70 It and 63.51±0.41 kg, respectively. The adjusted certain body measurements such as withers height, body length, breast width, breast depth, breast circumference and thigh circumference for Norduz sheep were 71.18±0.18, 67.68±0.24, 18.30±0.11, 33.22±0.10, 97.77±0.36 and 66.14±0.29 cm, respectively. The rate of reproductive traits such as sterlity, fertility, twins, fecundity, Utter size and gestation productivity were found to be 0.9 %, 99 %, 11 %, 1.09, 1.10 and 489.09 kg, respectively. The survival rate for lambs were 92 %, 94 % and 91 % for from birth to weaning, from birth to 90th and from birth to 180th days, respectively. In conclusion, it was tried to identity the various period live weight, average daily gain, milk yield, mature live weight, certain body measurements and reproductive traits of Norduz sheep with this study. It has been concluded that Norduz sheep has over performance for mentioned traits compered with Turkish native sheep breeds and certain crossbreed developed recently in Turkey.VII Key words : Norduz, Akkaraman, Karakaş, lamb, growth, reproductive traits, milk yield, morphological traits.