Adilcevaz Aygır gölü yağmurlama-sulama projesi kapsamında faaliyette bulunan tarım işletmelerinin ekonomik analizi

Abstract

ÖZET ADİLCEVAZ AYGIR GÖLÜ YAĞMURLAMA-SULAMA PROJESİ KAPSAMINDA FAALİYETTE BULUNAN TARIM İŞLETMELERİNİN EKONOMİK ANALİZİ TURAN, Ahmet Nadir Yüksek Lisans Tezi, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. İbrahim YILDIRIM Eylül 2000, 66 sayfa Bu araştırmada Adilcevaz Aygır Gölü Yağmurlama Sulama Projesi Kapsamında Faaliyette Bulunan Tarım İşletmelerinin Ekonomik Analizi yapılarak, araştırmaya konu olan 75 adet işletmenin gruplar bazında ve işletmeler ortalaması olarak, sosyo-ekonomik yapılan ve yıllık faaliyet sonuçları tarımsal işletmecilik prensipleri çerçevesinde incelenmiştir. Çalışmada tam sayım yöntemi uygulanmıştır. Çalışmanın başlıca materyalini 75 adet işletmeden toplanan orijinal nitelikteki veriler oluşturmuştur. Araştırma kapsamındaki işletmeler, işlettikleri arazi genişliklerine göre 1 - 40 dekar, 41 - 100 dekar ve 100 dekardan fazla arazisi olan işletmeler olarak üç gruba ayrılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; incelenen işletmelerde toplam nüfusun % 54.6'sı erkek ve % 45.4'ü ise kadm nüfustan oluşmaktadır. 0 - 6 yaş grubu üzerindeki nüfusun % 90.61'inin okuma yazma bildiği tespit edilmiştir. İncelenen işletmelerde işletme büyüklük gruplarına göre mevcut işgücü sırasıyla 4 Erkek İş Birimi (EİB), 4.45 EİB, 4.26 EİB ve işletmeler ortalamasında ise 4.22 EİB' dir. İşletmeler ortalamasında toplam aile işgücünün % 74.6'sı değerlendirilememektedir. İncelenen işletmelerde ortalama işletme arazisi 94.76 dekar olup, bunun % 53'ü mülk arazi, % 32'si ise kira ile işletilen arazi ve % 15'i ise ortakçılıkla işletilen araziden oluşmaktadır. İncelenen işletmelerde toplam 1 1 140.7 milyon TL' lik aktif sermayenin % 82.10'u arazi sermayesinden ve % 17.90'u işletme sermayesinden; toplam pasif sermayenin ise % 73.30'u öz sermayeden ve % 26.70'i de yabancı sermayeden oluşmaktadır. İncelenen işletmelerde toplam işletme masraflarının (2662.58 milyon TL), % 59.52'si işçilik masraflarından, % 31.55'i cari masraflardan ve % 8.93'ü ise demirbaş kıymet eksilişi ve amortismanlardan oluşmaktadır. İncelenen işletmelerde gayri safi hasılanın % 76.06'sı bitkisel üretimden, % 7.92'si hayvansal üretim, % 7.56'sı demirbaş kıymet artışı ve % 8.46'sı ise zati konut kirasından meydana gelmektedir. I. Grup işletmelerde işletme arazisi birimine (dekara) isabet eden gayri safi hasıla, saf hasıla, tarımsal gelir ve öz sermaye rantı, II. ve III. Grup işletmeler ile işletmeler ortalamasının üzerinde gerçekleşmiştir. Yine rantabilite oranlan I. Grup işletmelerde diğer gruplara oranla daha yüksek bulunmuştur. Dolayısıyla I. Gruptaki tarımsal işletmelerin (33 adet işletme), diğer işletmelere oranla (42 adet işletme) daha etkin olduklan görülmektedir. Anahtar Kelimeler: Ekonomik Analiz, Aktif ve Pasif Sermaye, Gayri Safi Hasıla, Saf Hasıla, Tarımsal Gelir, Rantabilite.

ECONOMIC ANALYSIS OF FARMS UNDER ADILCEVAZ AYGIR LAKE RAIN IRRIGATION PROJECT TURAN, Ahmet Nadir M.Sc, Department of Agricultural Economics Supervisor : Assist. Prof. Dr. Ibrahim YILDIRIM September 2000, 66 page In this study, economic analysis of farms under Adilcevaz Aygır Lake Rain Irrigation Project was made. The data required were collected from 75 farmer operating in the region. The data belong to 1998-99 production year. The farms were classified under three groups according their land size and data analysed accordingly. The main purpose of the study was to investigate the socio-economic structure of the studied farms and calculate their yearly results and success based on some predetermined criteria. According to results obtained from the study, of total population, 54,6 % was male while the remaining 45,4 % female. Only 9,9 % of population above 6 years old was illiterate. In the studied farms, the average available family labour was 4,22 male labour unit. Nearly three quarter of family labour potential ( 74,6 %) could not be used. The average land size was 94,76 dekare. Of this land 53,00 % consisted of property. The total capital was 1 140.7 million TL. 82,10 % of total capital consisted of land capital and the remaining 17,90 % operating capital. On the other hand, the ratio of farmer own capital was 73,30 % and the foreign capital 26,70 %. More than half of operating costs ( 59,52 %) were due to labour costs following by 3 1,55 % and 8,93 % for current costs and amortisation and reduction in inventory respectively. More than three quarter ( 76,06 % ) of total gross output was obtained from plant production while remaining was from increase in inventory and rent for farmers' own house by 7,56 % and 8,46 % respectively. The first group farms were more successful with respect to the quantity of gross output, net output, agricultural income and fanners' capital per decare than second and third groups. Moreover, the ratio of profitability was also higher in the first group farms. Keywords: Economic Analysis, Total active and passive capital, gross output, net output, agricultural income, profitability. m