Van ili ve ilçelerinde üretilen inek sütlerinin ağır metal kirlilik düzeyi ve bazı mineral madde içerikleri

Abstract

ÖZET VAN ILI VE İLÇELERİNDE ÜRETİLEN İNEK SÜTLERİNİN AĞIR METAL KİRLİLİK DÜZEYİ VE BAZI MİNERAL MADDE İÇERİKLERİ ÖZRENK, Elvan Doktora Tezi, Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. Nurhan AKYÜZ Temmuz 2002, 76 sayfa Bu araştırma, Van ili merkezi ve ilçelerinde üretilen inek sütlerinin kurşun, alüminyum, bakır, demir, çinko, nikel, mangan, magnezyum, kalsiyum, sodyum ve potasyum düzeylerini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Araştırma iki dönemde yürütülmüştür. I. dönem; hayvanların kuru yemle beslendiği, ahırda tutulduğu kış dönemi ve II. dönem ise hayvanların çayır-meraya çıktıkları ve taze yemlerle beslendikleri yaz dönemidir. Bu şekilde metal konsantrasyonları üzerine mevsimlere bağlı beslemenin etkisi de araştırılmıştır. Toplam 260 adet örnek analiz edilmiştir. Örneklerde metal düzeyleri Atomik Absorbsiyon Spektrofotometresi (AAS) ile belirlenmiştir. Analizler sonucunda örneklerde kurşun miktarı 0.002 ppm, alüminyum 0.660 ppm, demir 0.309 ppm, bakır 0.182 ppm, çinko 3.003 ppm, nikel 0.189 ppm, mangan 0.066 ppm, magnezyum 45.601 ppm, kalsiyum 568.104 ppm, sodyum 201.810 ppm ve potasyum 1174.100 ppm düzeyinde bulunmuştur. Bu sonuçlara göre, genel olarak Van ve yöresinde üretilen inek sütlerinde nikel dışında bir ağır metal kirliliğinin olmadığı saptanmıştır. Nikel kirliliğinde ise, motorlu taşıtlardan çıkan egsoz gazlarının, uzun süre ve kalitesiz kullanılan ısınma amaçlı yakıtların, yöredeki çimento ve şeker fabrikasından çıkan atık maddelerin ve ilin jeokimyasal yapısının etkili olduğu ortaya konmuştur. Bunun yanı sıra; sütün makro elementleri olan kalsiyum, sodyum, magnezyum ve potasyum mineralleri yöredeki sütlerde yetersiz bulunmuştur. Bu yetersizliğin de önemli ölçüde çayır-mera otlarındaki mineral maddelerin eksikliğinden kaynaklandığı tahmin edilmektedir. Anahtar Kelimeler: Ağır metaller, mineral madde, çevre kirliliği, süt.

ABSTRACT THE POLLUTION LEVELS OF HEAVY METALS AND THE CONTENT OF SOME MINERALS OF COWS' MILK PRODUCED IN VAN PROVINCE ÖZRENK, Elvan Ph. D., Food Science Supervisor: Prof. Dr. Nurhan AKYÜZ July, 2002, 76 pages In this study, the levels of lead, aluminum, iron, copper, zinc, nickel, manganese, magnesium, calcium, sodium and potassium were aimed to determine in cows' milk produced in Van province. The research was carried out in two periods. The first period was winter period and the second period was summer period. In the first period, animals are fed with hay in barn. In the second period, animals are fed with green grass on the pasture in the area. Thus, the effects of the seasons on the concentrations of metals in milk samples were also investigated. Totally 260 milk samples were analyzed. Atomic Absorption Spectrometry (AAS) was used to detect the metal contents of the samples. Mean values for lead, aluminum, iron, copper, zinc, nickel, manganese, magnesium, calcium, sodium and potassium of milk samples were found at the levels of 0.002 ppm, 0.660 ppm, 0.309 ppm, 0.182 ppm, 3.003 ppm, 0.189 ppm, 0.066 ppm, 45.601 ppm, 568.104 ppm, 201.810 ppm and 1174.100 ppm, respectively. According to these results, it can be concluded that there was no potential risk in terms of heavy metal, in milk samples of Van province except nickel. Automobile exhausts, low-quality fuels for heating, wastes of cement and sugar plants and geochemicals structure of Van might be possible sources of nickel pollution. In addition, the amounts of macro elements such as magnesium, calcium, sodium and potassium in milk were found insufficient in both Seasons' milk. This insufficiency may be due to the lack of the elements in grasses or plants growing in the region. Key words: Heavy metals, mineral, environmental pollution, milk. in