Tasavvuf düşüncesinde gaybet ve huzûr

Abstract

Başlangıçta nassa dayalı zühdî bir mülahaza ve hayat tarzı olan tasavvuf, daha sonra farklı unsurların etkisiyle bir ilim olarak ortaya çıkmış ve tarikatların kurulmasıyla beraber müesseseleşerek İslam dünyasında yaygınlık kazanmıştır. Bireysel tecrübeye dayalı pratiklerle tasavvufun kendine özgü bir dili, bir kavram dünyası oluşmuştur. Mutasavvıflar, geliştirdikleri bu tasavvufî terimleri ve onlara yükledikleri anlamları ayet ve hadislerden referanslarla kuvvetlendirmişler ve bu terimleri açıklayan eserler kaleme almışlardır.Bu çalışmamızda, tasavvufi terimlerden gaybet ve huzûr kavramları ele alındı. Öncelikle bu kavramların tanımları, ortaya çıkmasına sebep olan amiller ve dereceleri üzerinde duruldu. Daha sonra klasik tasavvuf eserlerine müracaat edilerek müesseseleşme dönemi öncesi ilk dönem sûfilerinin bu kavramları nasıl algıladıkları tespit edilmiştir. Ayrıca bu kavramların ayet ve hadislerden referansları incelenerek tasavvufi açıdan değerlendirilmiş ve mutasavvıfların bu kavramlara yükledikleri anlamlar tetkik edilmiştir. Son olarak da gaybet, rialü'l-gayb ve huzûr ve hazerat-ı hams ilişkisi incelenmiştir.

Sufism, which was initially an ascetic thought and lifestyle based on the nass emerged as a science with the effect of different elements and widespread in the Islamic world with the establishment of mystic sects. With the practices based on individual experience, a unique language of Sufism and conceptual world has been formed. The Sufis supplemented these mystical terms and their meanings with references from verses and hadiths and have written works explaining these terms.In this study, the concepts of ghayba and hudûr are discussed. The definitions of these concepts, the factors that led to their emergence and their degrees were emphasized. Then, by applying to classical Sufi works, it was determined how the first period Sufis perceived these concepts before the institutionalization period. In addition, the references of these concepts from the verses and hadiths were examined in terms of Sufism and the meanings attributed by the Sufis to these concepts were examined. Lastly, the relationship between ghayba, rijal al-ghayb, hudûr and hadarât al-khams were examined.