Hakkari ilinde yetiştirilen Hamdani koyunlarının temel verim ve dışyapı özellikleri

Abstract

Bu çalışma, Hakkari ili Çukurca ilçesi Çığlı bölgesinde yetiştirilen Hamdani koyunlarının temel verim performansları ve dışyapı özelliklerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Düzeltilmiş değerlere göre Aralık 2012 - Şubat 2013 tarihleri arası doğan Hamdani kuzularında doğum, sütten kesim, 30, 60, 90, 120, 150 ve 180. gün canlı ağırlık ortalamaları sırasıyla 4.13 ± 0.21, 21.78 ± 1.30, 10.61 ± 0.72, 15.86 ± 1.12, 21.78 ± 1.30, 26.37 ± 1.46, 30.76 ± 1.61 ve 35.09 ± 1.62 kg olarak bulunmuştur. Hamdani koyunlarının döl verim özelliklerinden kısırlık oranı, kuzulama oranı, ikizlik oranı, koçaltı koyun başına doğan kuzu sayısı, doğuran koyun başına doğan kuzu sayısı ve gebelik üretkenliği değerleri sırasıyla % 8, % 92, % 13.05, 1.04, 1.13 ve 422.37 kg olarak bulunmuştur. Laktasyon süresi ve laktasyon süt verimi ortalamaları 170.98 ± 10.72 gün ve 83.96 ± 11.55 lt olarak bulunmuştur. Düzeltilmiş değerlere göre Hamdani koyunlarda kirli yapağı verimi ise 2.297 ± 0.13 kg olarak bulunmuştur.Hamdani koyunlarında cidago yüksekliği, vücut uzunluğu, kürekler arkası göğüs genişliği, göğüs derinliği, göğüs çevresi ve but çevresine ilişkin düzeltilmiş değerlere göre ortalamalar sırasıyla 68.47 ± 1.21, 66.20 ± 0.80, 22.34 ± 0.66, 32.25 ± 0.92, 99.62 ± 0.94 ve 65.51 ± 0.78 cm olarak ölçülmüştür. Kuzularda yaşama gücü değerleri doğumda, doğum- sütten kesim (90. gün) ve doğum - 180. günler için sırasıyla % 98.5, % 94.6 ve % 93.9 olarak bulunmuştur.Elde edilen sonuçlar, Hamdani koyunlarının temel verim özellikleri ve vücut ölçülerinin diğer yerli koyun ırklarımız üzerinde yapılan çalışmalarda saptanan özelliklerle karşılaştırılabilir nitelikte olduğu sonucuna varılmıştır.Anahtar kelimeler: Büyüme-Gelişme, Hamdani, Koyun, Vücut ölçüleri.

This research has been carried out to determine the main production traits and body measurements of Hamdani sheep in Çığlı village of Çukurca district, Hakkari.The adjusted mean values of birth weight, weaning weight, 30th, 60th, 90th, 120th, 150th and 180th days live weight of Hamdani lambs born between the December 2012 - February 2013 were found to be 4.13 ± 0.21, 21.78 ± 1.30, 10.61 ± 0.72, 15.86 ± 1.12, 21.78 ± 1.30, 26.37 ± 1.46, 30.76 ± 1.61 and 35.09 ± 1.62 kg, respectively. The rate of reproductive traits Hamdani sheep who gave birth between December 2012 - February 2013 such as sterlity, fertility, twining, fecundity, litter size and gestation productivity were found to be 8 %, 92 %, 13.05 %, 1.04, 1.13 and 422.37 kg, respectively. Lactation length and lactation milk yield were found to be 170.98 ± 10.72 days and 83.96 ± 11.55 lt, respectively. The adjusted values average greasy fleece weight in Hamdani sheep was found to be 2.297 ± 0.13 kg.The adjusted values related to body measurements such as withers height, body length, chest width, chest depth, chest circumference and leg circumference for Hamdani sheep were found to be 68.47 ± 1.21, 66.20 ± 0.80, 22.34 ± 0.66, 32.25 ± 0.92, 99.62 ± 0.94 ve 65.51 ± 0.78 cm, respectively.The survival rate for lambs were found to be 98.5 %, 94.6 % and 93.9 % for from birth, from birth to 90th (weaning age) and from birth to 180th days of age, respectively.The results indicated that main productivity and body measurement traits of Hamdani ewes were concluded to be comparable determined by the characteristics of the study on other domestic sheep breeds.Key words: Body measurement, Ewes, Growth, Hamdani.