Psikanalitik okuma ile Ziya Paşa`nın eserleri

Abstract

Bu çalışma, Tanzimat Dönemi Türk edebiyatının Şinasi ve Namık Kemal ile birlikte öncü isimlerinden kabul edilen Ziya Paşa?yı konu alır. 1829-1880 tarihleri arasında yaşayan Ziya Paşa, ünlü bir şair, çevirmen, edebiyat tarihçisi, gazeteci ve bürokrattır. Modern Türk tarihinde büyük izler bırakmış bu ünlü isim, özellikle de yeni Türk edebiyatında şair ben?inin öne çıktığı bir sima olarak önemli bir dönüm noktasını işaret eder. Onun sanatçı kişiliğini verme amaçlı olan bu çalışmada; Ziya Paşa?nın nazım ve nesir olmak üzere bütün telif eserleri incelenmiş; bu amaçla uygulanan başlıca kuram ve metot ise Sigmund Freud tarafından geliştirilen psikanaliz edebiyat kuramı çerçevesinde oluşturulmuştur. Freud sonrası gelişen psikanaliz ekollerin de incelemeye dâhil edildiği bu çalışmada, Ziya Paşa?nın psikolojisi ve biyografisi eserleri üzerinden anlamlandırılmaya gidilmiştir. Bu amaçla dört bölümden oluşan çalışmanın ilk bölümü; Ziya Paşa?nın psiko-biyografik gelişimine ayrıldı ve onun eserleri üzerinden kronolojik ve sistematik bir incelemeyle ruhsal gelişimi izlendi. İkinci bölüm Ziya Paşa?nın egosal dengesini incelemeye dönük olarak savunma mekanizmalarına ayrıldı. Üçüncü bölüm, ünlü bir hiciv şairi olan Ziya Paşa?nın eserleri üzerinden bilinçaltını anlamlandırmak ve mizah, hiciv, ironi gibi edebi tür ve tekniklerin niçin ve nasıl kullanıldığını ortaya koymak amaçlıdır. Son bölüm ise psikanaliz ekol içerisinde analitik psikoloji çalışmalarıyla öne çıkan Carl Gustav Jung?un arketip kuramı çerçevesinde Ziya Paşa?daki belli başlı iki arketipin incelenmesine verildi. Sonuç bölümü ise bu dört bölümde ortaya konulan çalışmanın sonuçlarına ayrıldı.Anahtar Kelimeler: Ziya Pa?a, psikanalitik edebiyat kuramı, metin incelemesi, S. Freud

This study is about Ziya Paşa who is considered as one of pinoers of Tanzimat Period together with Şinasi and Namık Kemal. Ziya Paşa who lived between1829 and 1880, was a famous poet, translator, literary historian, journalist and bureaucrat. This famous name left great influence in modern Turkish history pointed an important milestone as a prominent figure of ?individualism? poet. In this study aimed to explain his artistic character, all copyright works as poetry and prose studies of Ziya Paşa were examined. The main theories and methods applied for this purpose were developed within the framework of psychoanalytic literary theory developed by Sigmund Freud. In this study involved examinations of psychoanalytic schools developed after Freud, the psychology and bibliography of Ziya Paşa have been given meaning over his works. Therefore, the first section of the study that includes four sections, Ziya Paşa?s psycho-biographical development was addressed and his pscyhological development was viewed with chronological and systematical examination over his works. The second section includes defense mechanisms in order to examine Ziya Paşa?s egoistic balance. In the third section, it is aimed to explain subconscious of Ziya Paşa, a famous satirical poet, over his works and to introduce how he used literary genres and techniques such as humor, satire and irony. The last section is on the examination of two major archetype of Ziya Paşa within framework of archetype theory developed by Carl Gustav Jung who is prominat with his analitic psychology works within school of psychoanalizm. The conclusion section comprises study results obtained through these four sections. Keywords: Ziya Paşa, the psychoanalytic theory of literature, text mining, S. Freud.